Οι αντιδράσεις των ανθρώπων εν καιρώ καραντίνας λόγω της πανδημίας COVID-19 διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Όλοι υποφέρουν αλλά ο καθένας με τον τρόπο του. Ο καθένας κινδυνεύει, αλλά ο καθένας δεν επηρεάζεται εξίσου. Κύριο βήµα είναι η αποδοχή της παρούσας κατάστασης και η αναγνώριση και κατανόηση των συναισθηµατικών µας αντιδράσεων. Τα παραπάνω ανέφερε ο ψυχίατρος–αναπληρωτής καθηγητής Κλινικής Φαρµακολογίας στο ΑΠΘ Γιώργος Παπαζήσης σε διαδικτυακή διάλεξη του με θέμα «Η ψυχική υγεία εν µέσω Πανδηµίας και Καραντίνας: Φυσιολογικές και µη-φυσιολογικές αντιδράσεις σε µη-φυσιολογικές συνθήκες» . Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Κανείς Μόνος» της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας .
Ο κ Παπαζήσης επισήμανε ότι πανδημία COVID-19 είναι μια πρωτόγνωρη κατάσταση και οι αντιδράσεις µας απέναντι σε µη- φυσιολογικές συνθήκες είναι ίσως απρόσµενες, αλλά είναι αναµενόµενες.
Σύμφωνα με τον ίδιο κατά τη διάρκεια της καραντίνας παρατηρούνται σωματικές αντιδράσεις και συναισθήµατα όπως : διαταραχές ύπνου, υπερδιέγερση, εύκολη κόπωση, µειωµένη όρεξη, µειωµένη ερωτική διάθεση, σύγχυση, µειωµένη ικανότητα συγκέντρωσης, ανία ,άγχος , φόβος, θλίψη, αίσθηµα αβοήθητου, θυµός αλλά ενοχή και ντροπή (στιγµατισµός) όσων νόσησαν ή ήταν απλά ύποπτα κρούσµατα.
Ευάλωτοι πληθυσμοί είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με ιστορικό ψυχικών διαταραχών και οι επαγγελματίες υγείας πρώτης γραμμής. Όπως σημείωσε ο κ . Παπαζήσης τα παιδιά, σε δεύτερη φάση µετά από καταστροφές ,φαίνεται να εµφανίζουν περισσότερα συµπτώµατα απ ότι οι ενήλικες ενώ οι ηλικιωµένοι, που είναι η πιο ευπαθής στον κορονοϊό οµάδα, είναι οι περισσότερο εξαρτηµένοι από άλλους για φροντίδα
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία όπως ανέφερε ο κ. Παπαζήσης είναι άμεσες ,βαθµιαίες και έµµεσες. Άµεσες (οξεία ή τραυµατική επίδραση) είναι οι υποτροπές διαταραχών, διαταραχές άγχους (πανικός, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ) κατάθλιψη, μετα-τραυµατική αγχώδης διαταραχή , κατάχρηση ουσιών- αυτοκτονικότητα . Βαθµιαίες είναι οι αργά προϊούσες µακροπρόθεσµες επιπτώσεις, το χρόνιο στρες που οδηγεί σε ψυχοσωµατικά νοσήµατα (αυτοάνοσα, άσθµα) , η κατάθλιψη, η μετα-τραυµατική αγχώδης διαταραχή.
Στρεσσογόνοι παράγοντες κατά την καραντίνα είναι η διάρκεια της καραντίνας, η ανεπαρκής πρόσβαση σε προµήθειες και αγαθά και η ελλιπής πληροφόρηση από τις αρχές. Αναφερόμενος στις έμμεσες επιπτώσεις ο κ . Παπαζήσης σημείωσε ότι η καραντίνα µπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόµαστε τον εαυτό µας, ο ένας τον άλλον και τον κόσµο , με συνέπεια το αίσθηµα του αβοήθητου και της απελπισίας , τη μειωµένη κοινωνική αλληλεπίδραση , τις διαµάχες µεταξύ κοινωνικών οµάδων, αλλά και κοινωνικές επιπτώσεις όπως η κακοποίηση και η βία.
Οι µελλοντικές επιτώσεις στην κοινοτική υγεία αναμένεται να είναι η μειωµένη συνοχή της κοινότητας , αυξηµένη κοινωνική αστάθεια, αυξηµένη διαπροσωπική επιθετικότητα και κακοποίηση , αυξηµένη βία και εγκληµατικότητα , η αύξηση ξενοφοβίας και ρατσισµού, προκαταλήψεων και το στίγµα της νόσου.
Μέτρα διαχείρισης των επιπτώσεων της καραντίνας
Ο κ Παπαζήσης μιλώντας στα μέτρα διαχείρισης των επιπτώσεων της καραντίνας επισήμανε ότι «είµαστε διαφορετικοί χαρακτήρες στην ίδια µη-φυσιολογική συνθήκη» και συνέστησε να προσπαθούµε να εδραιώσουµε µια νέα ρουτίνα που θα διασφαλίσει ένα αίσθηµα ελέγχου και προβλεψιµότητας , να βάλουµε στο καθηµερινό πρόγραµµά δραστηριότητες που είναι ευχάριστες , να μην ακούµε διαρκώς ειδήσεις , να ενηµερωνόµαστε µόνο από έγκυρες πηγές και να μοιραζόµαστε τα συναισθήµατά µας µε άλλους (οικογένεια, φίλους) .«Λύπη µοιρασµένη είναι µισή λύπη» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Παπαζήσης.
Τέλος ανάφερε ένα ποσοστό ατόµων που έχουν βιώσει ένα τραύµα, εξελίσσουν στη συνέχεια τον εσωτερικό τους κόσµο , αναπτύσσουν αυξηµένη αυτογνωσία και αίσθηση ευγνωµοσύνης για τη ζωή, ενδυναμώνονται οι σχέσεις , επαναπροσδιορίζονται οι αξίες επαναξιολογούνται οι προτεραιότητες και δημιουργείται ένα νέο νόημα.
