*Του προέδρου του Ελληνο-Ινδικού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, Χρήστου Δήμα
Η Ινδία με πληθυσμό 1.3 δισ. κατοίκους είναι η 2η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο σε πληθυσμό μετά την Κίνα.
Σημαντική διαφοροποίηση της Ινδίας είναι η κοινωνική διαστρωμάτωση και ιδιαίτερα το μέγεθος της μεσαίας και ανωτέρας τάξης που αποτελεί περίπου το 25% του πληθυσμού της. Συνεπώς μιλάμε για περίπου 280 εκατ. πολίτες με συνεχώς αυξανόμενο εισόδημα και αντίστοιχο ρυθμό ανάπτυξης της εγχώριας και διεθνούς τους κατανάλωσης.
Το γεγονός αυτό και μόνο καθιστά την Ινδία μία δυνητικά πολύ σημαντική αγορά για τις ελληνικές εταιρείες.
Η μεσαία τάξη που αναμένεται να αποτελέσει, με τους ανοδικούς ρυθμούς που τη χαρακτηρίζουν, το 43% του πληθυσμού της Ινδίας το 2025, δηλαδή 550 εκατ. καταναλωτές συναντάται κυρίως στις 10 μεγαλύτερες πόλεις- κέντρα οι οποίες αποτελούν και τις αγορές στόχους γι’ όλες τις ξένες επιχειρήσεις. Αυτές οι βασικές πόλεις είναι η Μουμπάι, το Δελχί, η Κολκάτα, το Χαϊντεραμπάντ, Τσεννάϊ, το Μπεγκαλούρου, το Αχμανταμπάντ, η Πούνε, η Βαντοτάρα και το Κάνπουρ. Σημειωτέων, και είναι ευχαρίστησή μου να σας ενημερώσω, ότι στη Μουμπάι που είναι και το κύριο επιχειρηματικό κέντρο της Ινδίας, έχει έδρα το Hellenic Indian Business Council που εκπροσωπώ.
Γενική επισκόπηση της οικονομίας
Η Ινδία συγκαταλέγεται τα τελευταία χρόνια μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων οικονομιών στον κόσμο, με ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης άνω του 7%. Το οικονομικό έτος 2017-18 όπου η οικονομία υπέστη τους τριγμούς της απονομισματοποίησης (Νοέμβριος 2016) και της εφαρμογής σημαντικών μεταρρυθμίσεων, το ΑΕΠ σημείωσε μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης του συνήθους (6,7% από 7,1% το 2016-17) και το οικονομικό έτος 2018-19 η άνοδος του ΑΕΠ ήταν 7%, γεγονός που την κατατάσσει στις σταθερά ανερχόμενες, με πολύ υψηλό ρυθμό, oοικονομίες με αδιάλειπτη ανάπτυξη την τελευταία εικοσαετία, με ετήσιους ρυθμούς που κυμαίνονται μεταξύ του 7% και 8%.
Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της ινδικής oοικονομίας είναι θετικές χάρη στο μεγάλο ποσοστό νέων του πληθυσμού της, στις ικανοποιητικές ιδιωτικές τραπεζικές καταθέσεις, στον υψηλό ρυθμό επενδύσεων και στην αυξανόμενη ενσωμάτωση στην παγκόσμια οικονομία.
Με την προϋπόθεση της συνέχισης της μεγέθυνσης της ινδικής οικονομίας με τους σημερινούς ρυθμούς, η Ινδία έχει τη δυνατότητα να ενταχθεί μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών στον κόσμο σε απόλυτους αριθμούς μέσα στην επόμενη δεκαετία.
Η Ινδία έχει έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους στον κόσμο τομέα Υπηρεσιών.
Ο ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης του υπερβαίνει το 9% από το 2001 μέχρι σήμερα και αντιπροσωπεύει το 53,9% του Α.Ε.Π. κατά το οικ. έτος 2018-19.
Η χώρα έχει καταστεί σημαντικός εξαγωγέας Υπηρεσιών Πληροφορικής, Υπηρεσιών outsourcing και Υπηρεσιών Λογισμικού.
Επιπλέον, η Ινδία είναι το 4ο μεγαλύτερο κέντρο εταιρειών start-up στον κόσμο.
Όσον αφορά τις επιχειρηματικές σχέσεις ειδικά ανάμεσα στην Ινδία και την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη εδώ και πολλά έτη έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τη σύναψη Συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου ΕΕ-Ινδίας, η ολοκλήρωσή της όμως θα χρειαστεί ακόμη αρκετό χρόνο.
Πρόσβαση αγοράς:
Η Ινδία παραμένει μία απαιτητική αγορά με εμπόδια όπως: υψηλοί εισαγωγικοί δασμοί, φυτό-υγειονομικές απαιτήσεις, εισαγωγικές διατυπώσεις κ.ά.
Αυτό που είναι σημαντικό και θα πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι με το μέγεθος που έχει η ινδική αγορά δεν πρόκειται για μια ενιαία «αγορά», αλλά τουλάχιστον για 28 διαφορετικές αγορές, καθόσον υπάρχουν καταρχήν 28 βασικές αγορές που αντιστοιχούν στα 28 ινδικά κρατίδια. Κάθε κρατίδιο και αντίστοιχα κάθε αγορά έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως η τοπική φορολογία, οι τοπικοί κανονισμοί, διάλεκτοι, θρησκείες και νοοτροπίες.
Ένα μεγάλο προσόν της χώρας είναι ότι διαθέτει σταθερή, δυτικού τύπου κοινοβουλευτική δημοκρατία, κάτι που όπως καταλαβαίνετε διευκολύνει πολύ και διασφαλίζει τις επιχειρηματικές διαδικασίες και δραστηριότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ινδία είναι μακράν η μεγαλύτερη πληθυσμιακά δημοκρατία στον πλανήτη.
Στην χώρα ακολουθούνται και τηρούνται οι παραδόσεις και τα έθιμα. Αυτό μεταξύ άλλων έχει σαν συνέπεια να υπάρχει και μία παραδοσιακή προστατευτική νοοτροπία των δημόσιων, εθνικών και τοπικών προϊόντων με συνέπεια να παρουσιάζονται σημαντικά δασμολογικά και άλλα εμπόδια. Σαν παράδειγμα υπάρχουν υψηλοί δασμοί σε αλκοολούχα ποτά της τάξης του 150%, στο ελαιόλαδο της τάξης του 45%, και αναφέρω αυτά σαν 2 τυπικά ελληνικά προϊόντα εξαγωγής.
Η Ινδία είναι μία χώρα που εξελίσσεται ταχύτατα σε πολλούς τομείς και ένας από αυτούς είναι το ίδιο το εμπόριο. Όσο και εάν οι παραδοσιακές αγορές εμπορίου διατηρούνται και εξελίσσονται, παράλληλα νέες μορφές αποκτούν σταδιακά σημαντική θέση στην αγορά. Ειδικότερα, το ηλεκτρονικό εμπόριο αποτελεί σήμερα τη νεότερη και ιδιαίτερα δημοφιλή νέα μορφή εμπορίου και η ταχύτητα ανάπτυξης του στη χώρα είναι εντυπωσιακή.
Συγκεκριμένα από πρόσφατες έρευνες προκύπτει ότι ο τζίρος του ηλεκτρονικού εμπορίου το 2025 στην Ινδία θα ανέλθει σε 250 δισ. δολάρια, δεδομένου ότι όλο και περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα, τρόφιμα, ποτά, ρουχισμός, ηλεκτρονικά είδη και άλλα προωθούνται στην ανερχόμενη μεσαία τάξη των Ινδών καταναλωτών μέσω του e-commerce.
Κάτι που διευκολύνει πολύ τις συναλλαγές με την Ινδία είναι ότι η αγγλική γλώσσα ομιλείται ευρέως σε όλους τους επιχειρηματικούς και κοινωνικούς κύκλους από κάποιο επίπεδο και πάνω, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται ο αλλοδαπός συναλλασσόμενος και να μην απαιτούνται σε πολλές περιπτώσεις διερμηνείς.
Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (Α.Ξ.Ε.)
Μετά τον ερχομό στην εξουσία της κυβέρνησης του Ναρέντρα Μόντι σημειώθηκε ανάληψη πρωτοβουλιών για τον πολλαπλασιασμό των Άμεσων Ξένων Επιχειρήσεων στην Ινδία. Σχεδόν άμεσα άρχισε να αυξάνεται το ποσοστό επί της συνολικής επένδυσης, μέχρι το οποίο επιτρέπονται επενδύσεις από αλλοδαπούς. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι κατά την περίοδο 2016-2017 η Ινδία υποδέχθηκε σαν Α.Ξ.Ε. το χωρίς προηγούμενο ποσό των 60 δισ. δολ. ΗΠΑ.
Η εξαγορά εταιρειών από αλλοδαπούς διέπεται από τις διατάξεις του «Νόμου περί Ρυθμίσεων για τη Διαχείριση Συναλλάγματος» και τις διατάξεις του «Νόμου Βιομηχανικής Πολιτικής και Διαδικασιών».
Βάσει των περιορισμών σε Άμεσες Ξένες Επιχειρήσεις υπάρχουν οι παρακάτω διακρίσεις τομέων:
Α) Απαγορευμένοι τομείς στους οποίους δεν επιτρέπονται οι Α.Ξ.Ε. (π.χ. λοταρία-τυχερά παιχνίδια, καπνοβιομηχανία, ατομική ενέργεια, σιδηρόδρομοι, λιμένες κ.λπ.)
Β) Τομείς με ανώτατο όριο συμμετοχής στην επένδυση, όπως διύλιση πετρελαίου, αερομεταφορές, δορυφόροι, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες κ.ά.
Γ) Τομείς για τους οποίους απαιτείται έγκριση της Κεντρικής Κυβέρνησης: κλάδος παραγωγής τσαγιού, εξορυκτικός τομέας, αμυντική βιομηχανία, ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα, φαρμακοβιομηχανία κ.λπ.
Δ) Πλήρως απελευθερωμένοι τομείς, όπου πρόκειται για όλους τους υπόλοιπους που δεν περιλαμβάνονται στους παραπάνω τομείς.
Άμεσες Ξένες Επενδύσεις-Franchising-Joint Ventures
Ο ινδικός νόμος διακρίνει δύο κατηγορίες καταστημάτων στο εμπόριο λιανικής:
Τα «multi-brand», δηλαδή καταστήματα λιανικής που εμπορεύονται πολλαπλές εμπορικές επωνυμίες (π.χ. πολυκαταστήματα, super-markets) και τα «single-brand», που είναι καταστήματα με προϊόντα μιας εμπορικής επωνυμίας.
Οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις σε «multi-brand» καταστήματα λιανικής επιτρέπονται μόνο σε μεγάλες πόλεις και προβλέπονται για ποσοστό 100% σε καταστήματα μίας εμπορικής επωνυμίας (single brand) και έως 51% στα «multi-brand».
Η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων «franchising» στην Ινδία αφορά «single-brand» περιπτώσεις (Starbucks, Gap Nike, Adidas).
Δεν υπάρχει ειδικός νόμος για το «franchising», με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται όλοι οι υπόλοιποι νόμοι που καλύπτουν τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Όπως προανάφερα μια Άμεση Ξένη Επένδυση μεγαλύτερη του 51% προϋποθέτει εγχώρια (ινδική) παραγωγή του 30% του διατιθέμενου προϊόντος, κάτι που πολλές ξένες εταιρείες δεν θα μπορούσαν ή δεν θα επιθυμούσαν να πραγματοποιήσουν. Συνεπώς, η επιλογή των «franchising» και «joint venture» με Ινδούς συνεταίρους παραμένουν μέχρις στιγμής οι καλύτερες λύσεις, εν αναμονή της περαιτέρω απελευθέρωσης των Α.Ξ.Ε. στην Ινδία.
Εμπόριο Λιανικής
Σε γενικές γραμμές, τα καταστήματα λιανικής (όσα δεν υπάγονται στις προαναφερθείσες κατηγορίες) προμηθεύονται τα προϊόντα από διανομείς. Όμως δεν αποκλείεται οι εταιρείες παραγωγής, μέσω του τμήματος πωλήσεών τους, να έρχονται σε άμεση επαφή με τα καταστήματα για τη διενέργεια των παραγγελιών. Στη συνέχεια, τα παραγγελθέντα αγαθά παραδίδονται από τους διανομείς, με τους οποίους συνεργάζεται η κάθε εταιρεία.
Οι Κατηγορίες καταστημάτων λιανικής πώλησης είναι:
-Τα εμπορικά κέντρα (Malls)-«stand alone»- καταστήματα, τα πολυκαταστήματα σε κύριους εμπορικούς δρόμους και εμπορικά κέντρα και τα γενικά καταστήματα σε τοπικές αγορές.
-Το μέγεθος των καταστημάτων προϊόντων λιανικής ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Τα πολυκαταστήματα έχουν μεγάλη έκταση, τα «stand alone» καταστήματα είναι πολύ μικρότερα.
Η Ινδία εξαγωγικός προορισμός για την Ελλάδα
Η Ινδία ως εξαγωγικός προορισμός για την Ελλάδα μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους: την ίδρυση εταιρείας ή την εύρεση αντιπροσώπου
Ίδρυση εταιρείας
Ο κυριότερος και πιο δύσκολος στόχος μιας ελληνικής εταιρείας που επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην ινδική αγορά με ίδρυση εταιρείας, είναι η σωστή επιλογή σωστού συνεργάτη – συνέταιρου. Χωρίς συνέταιρο τοπική ινδική εταιρεία, θεωρώ άτοπο το να συζητάμε την είσοδο μας στην Ινδική αγορά.
Ακόμη όμως χρειάζεται και η σωστή επιλογή διευθυντικών στελεχών, η κατάλληλη προώθηση-προβολή των προϊόντων, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή σε επιλεγμένες εκθέσεις, το μάρκετινγκ, η χρήση ηλεκτρονικού εμπορίου/e-commerce, οι διαφημίσεις μέσω των social media κ.ά.
Ακόμα και η τιμολογιακή πολιτική είναι ένα γεγονός προς σκέψη διότι μιλάμε για μια αγορά, η οποία διαθέτει ανταγωνιστικότητα κόστους και άφθονο ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Η αναζήτηση αυτή ίσως αποδειχτεί χρονοβόρα, αλλά είναι εξαιρετικά απαραίτητη για την επιτυχία του επιχειρηματικού στόχου μιας αλλοδαπής εταιρείας.
Μερικές ελληνικές εταιρείες που προσπάθησαν να δραστηριοποιηθούν μόνες τους, χωρίς τον κατάλληλο τοπικό εταίρο ή έστω «τοπικό manager», το τίμημα δεν ήταν αμελητέο σε οικονομικές ζημίες και απώλεια χρόνου.
Ο δεύτερος τρόπος είναι η εύρεση αντιπροσώπου.
Εάν κάποια εταιρεία θέλει να βρει αντιπρόσωπο εισαγωγέα, για να επιτευχθούν σοβαρές επιχειρηματικές συνεργασίες θα πρέπει να υπάρξουν φυσικές επαφές και ανταλλαγές επισκέψεων στα γραφεία των εταιρειών στη χώρα είτε ή παρουσία σε εκθέσεις που το θεωρώ το σημαντικότερο.
Η προσπάθεια έναρξης επιχειρηματικής συνεργασίας χωρίς συναντήσεις, με απλή αποστολή e-mails, συνήθως αγνοείται από τον Ινδό αποδέκτη, διότι καθημερινά οι ινδικές εταιρείες δέχονται emails από ολόκληρη την υφήλιο.
Αντίθετα η συχνή επαφή και η δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων, εκτιμάται ιδιαίτερα από τους Ινδούς επιχειρηματίες.
Πριν όμως από τις πρώτες επαφές με ινδικές εισαγωγικές εταιρείες, οι ενδιαφερόμενοι Έλληνες εξαγωγείς θα πρέπει να προβούν σε μια έστω στοιχειώδη έρευνα αγοράς, εξετάζοντας κατά πόσο είναι προσβάσιμο το προϊόν του στην ινδική αγορά (ανταγωνισμός, τιμές κ.λπ.), τον καθορισμό της τιμολογιακής του πολιτικής (σε ποια κατηγορία καταναλωτών θέλει να απευθυνθεί), τα θέματα σήμανσης, πιστοποίησης όπου αυτά απαιτούνται. Εξυπακούεται ότι η συμμετοχή σε κλαδικές εκθέσεις που πραγματοποιούνται στην Ινδία είναι η πιο κατάλληλη μέθοδος για τη γνωριμία της αγοράς της Ινδίας και των προϊόντων των Ελλήνων εξαγωγέων από αυτήν.
Για μια εταιρεία που θα ενδιαφέρεται να απευθυνθεί στη μεσαία τάξη, δέον είναι να γνωρίζει ότι οι Ινδοί καταναλωτές δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην τιμή ενός προϊόντος παρά στην ποιότητα, και έτσι θέλει πολύ προσοχή η τιμολογιακή πολιτική.
Αυτή τη στιγμή γίνονται εξαγωγές όπως αλουμίνιο, βαμβάκι, μέταλλα, λίπη & λάδια ζωικής και φυτικής παραγωγής, καθώς και κάποια πολύ λίγα φρούτα.
Πέρα από αυτά τα προϊόντα, τα οποία σήμερα ήδη εξάγονται από την Ελλάδα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, η Ινδία εισάγει προϊόντα τα οποία θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τους Έλληνες παραγωγούς και εξαγωγείς, όπως μάρμαρα, το έξτρα παρθενο ελαιόλαδο, τυριά (η φέτα ήδη υπάρχει σε μικρό ποσοστό ), φρούτα όπως ακτινίδια, φυτικά προϊόντα, ξηρούς καρπούς, αλκοολούχα ποτά, μηχανήματα και μηχανολογικός εξοπλισμός, φάρμακα, ορυκτά.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η ινδική αγορά είναι μία πολύ μεγάλη, σημαντική, δυναμική και ανερχόμενη αγορά, και ως εκ τούτου μία αγορά την οποία σε καμία περίπτωση ένας εξαγωγέας δεν μπορεί να αγνοήσει. Ως μειονεκτήματα όμως η αγορά αυτή έχει τις ιδιαιτερότητες και δυσκολίες της, καθώς και εμπόδια εισόδου και καθιέρωσης σε αυτήν που ενδέχεται να συναντήσει ένας Έλληνας εξαγωγέας και γενικά επιχειρηματίας.
Για τον λόγο αυτό θεωρώ ότι είναι πολύ χρήσιμο εργαλείο για μία ελληνική εταιρεία η συμμετοχή της σε κλαδικές εκθέσεις στην Ινδία, όπως και η συνεργασία με φορείς όπως το Ελληνο-Ινδικό επιχειρηματικό συμβούλιο που εκπροσωπώ και το οποίο διαθέτει έδρα στη Μουμπάϊ και έχει ένα ευρύ τοπικό δίκτυο στη χώρα, ούτως ώστε να ενημερώνεται για τις εξελίξεις, να αποκτά επιχειρηματικές γνωριμίες και να επωφελείται των πληροφοριών και διασυνδέσεων από τοπικούς παράγοντες.
