Απάχηδες των Αθηνών: Λαμπρή πρεμιέρα για την αποκατεστημένη κόπια του 1930

Οι άνθρωποι της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, όπως και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, έχουν κάθε λόγο να είναι ευχαριστημένοι αφού έφεραν σε πέρας ένα δύσκολο εγχείρημα, μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα: την αποκατάσταση κόπιας της για χρόνια χαμένης ταινίας του 1930 «Οι Απάχηδες των Αθηνών», του πρωτοπόρου σκηνοθέτη Δημήτρη Γαζιάδη, σε μουσική Νίκου Χατζηαποστόλου, βασισμένη στην ομώνυμη οπερέτα του 1921, ανασυνθέτοντας, παράλληλα, στην αρχική της μορφή, την οριστικά χαμένη ηχητική μπάντα αυτής της πρώτης «άδουσας και ηχητικής» ελληνικής ταινίας η οποία στην εποχή της προβαλλόταν με τη μουσική και τα τραγούδια σε συγχρονισμένους δίσκους γραμμοφώνου.

Η αποκατεστημένη κόπια των «Απάχηδων των Αθηνών» κάνει λαμπρή πρεμιέρα το Σάββατο 15 Φεβρουαρίου, στις 20.00, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, με ζωντανή μουσική από την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και μονωδούς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Διευθύνει ο Αναστάσιος Συμεωνίδης.

Μετά την πρώτη της παρουσίαση στην Εθνική Λυρική Σκηνή, η αποκατεστημένη κόπια θα ταξιδέψει σε σημαντικά φεστιβάλ πρώιμου κινηματογράφου ανά τον κόσμο.

Η κόπια βρέθηκε πριν τέσσερα χρόνια, σε κακή κατάσταση, στην Γαλλική Ταινιοθήκη. Ο Κώστας Γαβράς ενημέρωσε την Ταινιοθήκη της Ελλάδος θέτοντας το όλο εγχείρημα υπό την αιγίδα του. Το ζήτημα, όμως, της χρηματοδότησης για την αποκατάσταση και ψηφιοποίηση της έλυσε η χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με το ποσό 121 χιλιάδων ευρώ.

«Με την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και την πολύτιμη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, η ταινία ξεκινά τον δεύτερο κύκλο της ζωής της»  ανέφερε η πρόεδρος της Ταινιοθήκης Μαρία Κομνηνού χαρακτηρίζοντας την ταινία ως έναν «σημαντικό, χαμένο μέχρι σήμερα κρίκο στην ιστορία του πρώιμου ελληνικού κινηματογράφου».

Στους Απάχηδες των Αθηνών πρωταγωνιστούν θρυλικές μορφές της ελληνικής οπερέτας, όπως ο Πέτρος Κυριακός, η Μαίρη Σαγιάνου, ο Πέτρος Επιτροπάκης, ο μονωδός Γιάννης Πρινέας, ο οποίος υπογράφει και το σενάριο κ.ά. (περισσότερες πληροφορίες στο ανανεωμένο site της Ταινιοθήκης).

Η αποκατάσταση της ταινίας έγινε στο εργαστήριο L’Immagine Ritrovata της Μπολόνια και στην κλειστή προβολή της οι εμπλεκόμενοι φορείς (εκπρόσωποι της Γαλλικής Ταινιοθήκης, της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και του ιταλικού εργαστηρίου) «έμειναν εντυπωσιασμένοι, καθώς η καλλιτεχνική ποιότητα της ταινίας ήταν πέρα από κάθε προσδοκία. Κατά κοινή ομολογία, το να μπορεί μια μικρή χώρα να παράξει το 1930 μια ταινία τέτοιας αισθητικής και τεχνικής αρτιότητας είναι εξαιρετικά σπάνιο» υπογράμμισε η Μαρία Κομνηνού.

Ο κ.Σπύρος Αλεξόπουλος, από τη Διεύθυνση Δωρεών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, αναφέρθηκε στη σημασία σύμπραξης των πολλαπλών φορέων που συνεργάστηκαν για το τελικό αποτέλεσμα, και εν προκειμένω για τη διατήρηση και διάδοση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Όπως είπε, «η σημασία της ταινίας είναι μεγάλη όχι μόνο λόγω της ιστορικής της βαρύτητας, αλλά και για το ότι, μέσα από την εξαιρετική συνεργασία της Ταινιοθήκης με την ΕΛΣ και τους υπόλοιπους φορείς, τώρα γίνεται προσβάσιμη σε όλους. Η αποκατεστημένη εκδοχή θα αποτελέσει σημαντικό κριτήριο για τους ιστορικούς και για τη μελέτη του κινηματογράφου. Η μεγαλύτερη ευχή εκ μέρους του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, είναι η αποκατεστημένη ταινία να αποτελέσει μέρος της βιβλιογραφίας αλλά και πηγή αισθητικής απόλαυσης».

Η συντονίστρια του εγχειρήματος της αποκατάστασης των «Απάχηδων», Ηλέκτρα Βενάκη τόνισε πως «το γεγονός ότι η κόπια βρέθηκε στη Γαλλία ανοίγει δρόμους προς έρευνα αλλά και προς αναζήτηση και άλλων ελληνικών ταινιών της περιόδου που μπορεί να διασώθηκαν στο εξωτερικό». «Όλη η Αθήνα του 1930 παρουσιάζεται μέσα από μια εξαιρετική σκηνοθεσία, μέσα από πλάνα με γωνίες κι ένα εξαιρετικό μοντάζ. Στην Γαλλική Ταινιοθήκη» συνέχισε η Η.Βενάκη «βρήκαμε μια κόπια (θετικό) με γαλλικούς μεσότιτλους τους οποίους διατηρήσαμε, καθώς θεωρήσαμε πως θα ήταν λάθος να μεταφράσουμε μια μετάφραση». Όπως προσέθεσε «είναι πολύ σπάνιο να βρεθούν κόπιες ελληνικών ταινιών σε καλή κατάσταση, καθώς, όπως και σε όλες τις μικρές χώρες, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου λόγω πείνας, τις πουλούσαν».

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ Αλέξανδρος Ευκλείδης τόνισε πως πρόκειται για «μια από τις κορυφαίες στιγμές του ελληνικού πολιτισμού στον 20ο αιώνα» ενώ αναφερόμενος στο ελαφρύ μουσικό θέατρο της εποχής, είπε πως είχε εισχωρήσει τόσο στην κοινωνική ζωή της Αθήνας, ώστε η οπερέτα «Οι Απάχηδες των Αθηνών», την περίοδο 1921-22 έκανε 600 παραστάσεις στην Αθήνα, κόβοντας πάνω από 400.000 εισιτήρια σε μια εποχή που η Αθήνα είχε πληθυσμό 300.00 κατοίκους. Όσο για την ταινία του Γαζιάδη αυτή «φανερώνει πως ο πρώιμος ελληνικός κινηματογράφος αποτελεί κομμάτι της ευρωπαϊκής νέας τέχνης και δεν είναι απλώς ο φτωχός συγγενής της. Η ταινία αναδεικνύει την ταξικότητα της εποχής και διασώζει εικόνες της Αθήνας του ’30 που δεν έχουμε ξαναδεί».

Ο Γιάννης Σαμπροβαλάκης και ο Γιάννης Τσελίκας από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής, μίλησαν διεξοδικά για την ανασύνθεση της ηχητικής μπάντας της ταινίας και τη γοητεία της αναζήτησης των μουσικών ηχογραφήσεων της εποχής. Καθώς η ηχητική μπάντα της ταινίας παραμένει χαμένη, αναζήτησαν τις αρχειακές πηγές που θα τους επέτρεπαν την ανασύνθεση της. Η έρευνα που έγινε ήταν τεράστια. «Ντύσαμε την ταινία με την μουσική της οπερέτας του Νίκου Χατζηαποστόλου, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα νέο σάουντρακ που θα ταίριαζε με τα καρέ της ταινίας», εξήγησε ο Γιάννης Τσελίκας. «Δεν ήταν καθόλου απλό δεδομένου πως στον συνθέτη ζητήθηκε να γράψει επιπλέον κομμάτια για την ταινία, και πως οπερέτα και ταινία έχουν τελικά πολύ μικρή σχέση», προσέθεσε ο Γ.Σαμπροβαλάκης.

Ο διευθυντής ορχήστρας Αναστάσιος Συμεωνίδης καθώς και ο ειδικός σύμβουλος για τα Μουσικά Σύνολα και τα Μουσικά Ραδιόφωνα της ΕΡΤ Τάσος Ρωσόπουλος, ανέφεραν ότι «η ΕΡΤ συμμετέχει με μεγάλη χαρά ως ο τελευταίος, όχι όμως και ο λιγότερο σημαντικός, κρίκος, με την Συμφωνική της Ορχήστρα να ερμηνεύει το νέο αυτό σάουντρακ». Επίσης ενημέρωσαν πως η τηλεόραση της ΕΡΤ θα μεταδώσει αυτήν την ταινία ώστε να τη γνωρίσει όσο περισσότερος κόσμος γίνεται. Ο Α. Συμεωνίδης αναφέρθηκε ιδιαίτερα στη δουλειά που έχει γίνει από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής: «νιώθω ασφαλής με την δουλειά που έχω στα χέρια μου. Είναι σαν να δουλεύουμε με έργο ρεπερτορίου».

Με αφορμή την παγκόσμια πρεμιέρα των «Απάχηδων των Αθηνών» η Ταινιοθήκη της Ελλάδος διοργανώνει στους χώρους της διήμερο προβολών (13-14/2) αποκατεστημένων ταινιών με τίτλο «Η κρυφή γοητεία της αποκατάστασης», σε συνεργασία με σημαντικά κινηματογραφικά αρχεία του εξωτερικού

Την Παρασκευή 14/2, από τις 18.00 έως τις 20.30, στο πλαίσιο του διημέρου, θα πραγματοποιηθεί workshop και Συμπόσιο των Διεθνών Κινηματογραφικών Αρχείων με τίτλο «Αποκαταστάσεις, εκ νέου ανακαλύψεις, προοπτικές». Επιμέλεια-συντονισμός Σελίν Ρουιβό (Céline Ruivo), διευθύντρια της Συλλογής Ταινιών της Γαλλικής Ταινιοθήκης, Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος ΔΣ Ταινιοθήκης της Ελλάδος, ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ.