Επιτέλους νέα λέξη με την αρχή της νέας χρονιάς, η αφθονία. Αποτελεί μια από τις ευχές που λαμβάνουμε αυτές τις ημέρες. Χαρά, υγεία, ευτυχία, μακροημέρευση και, γιατί όχι, αφθονία.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Φυσικά η ευχή όσων μας αγαπούν κι εκείνων που δε μας αγαπούν, αλλά μας εύχονται από ευγένεια είναι να έχουμε μεγάλη ποσότητα αγαθών, χρημάτων, υπερεπάρκεια από όλα τούτα.
Ἡ ἀφθονία, τῆς ἀφθονίας είναι λέξη σύνθετη από το ἀ – το στερητικό και τον φθόνον και παράγεται από το επίθετο ὁ, ἡ ἄφθονος, τὸ ἄφθονον. Αρχικά ήταν η έλλειψη φθόνου, μίσους. Η έλλειψη φθόνου δηλώνει ότι κάτι υπάρχει παρά το φθόνο, υπερβαίνει το φθόνο, δεν επηρεάζεται από τη ζήλεια και την πονηρία του κόσμου, είναι ανεξάντλητο. Άρα η αφθονία δε φθονεί, είναι άνετη και ωραία, έχει μια ποσότητα που από μόνη της εμπεριέχει ποιότητα.
Στους αρχαίους μας η αφθονία ήταν ισοδύναμη και με το ζήλο της ψυχής προς το καλό. Ο Πλάτωνας, στο έργο του Πρωταγόρας, διάλογο που πραγματεύεται το διδακτόν της πολιτικής αρετής γράφει: πᾶσαν προθυμίαν καὶ ἀφθονίαν εἴχομεν ἀλλήλους διδάσκειν (Πλάτ. Πρωτ. 327 Β). Ο σοφιστής Πρωταγόρας ισχυρίζεται ότι είχαν κάθε προθυμία και ζήλο να διδάσκουν ο ένας τον άλλο.
Ο Μέγας Βασίλειος, άγιος της πρώτης του έτους, πανεπιστήμονας της εποχής του, έχει γράψει ομιλία περί φθόνου, όπου παρουσιάζει την αφθονία, την έλλειψη φθόνου, να ἕπεται τῷ ἀγαθῷ, να ακολουθεί το καλό, ενώ το αντίθετό της είναι ἡ βασκανία, δηλαδή ο φθόνος, που στα δικά μας ελληνικά γίνεται μάτιασμα.
Στα νέα ελληνικά η αφθονία έχει γίνει τίτλος βιβλίου, ως Κοινωνία της αφθονίας (Τhe Affluent Society) του Καναδού οικονομολόγου J. K. Galbraith (1908 – 2006). Το βιβλίο αναφέρεται σε μια κοινωνία υπεραφθονίας αγαθών, στην οποία διαρκώς τα αγαθά δημιουργούν νέες ανάγκες καταναλωτικές.
Άλλα ωραία συνώνυμα της αφθονίας είναι το κέρας της Αμάλθειας, η πληθώρα, δαψίλεια.
Αντώνυμα που δεν ευχόμαστε: έλλειψη, στέρηση, ανεπάρκεια, σπανιότητα.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
