Με αφορμή τη γιορτή του Αγίου Νικολάου, θα αναφερθούμε στο νῖκος, τοῦ νίκους που είναι ένας μεταγενέστερος τύπος για τη νίκη. Ο Νικόλαος που εορτάζει σήμερα μαζί με τη Νίκη ισοδυναμεί με τη νίκη του λαού.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Επειδή εμείς, λοιπόν, δεν έχουμε το νίκος, αλλά τον Νίκο, που είναι το υποκοριστικό όνομα του Νικολάου, θα μιλήσουμε για τη νίκη και άλλα νικηφόρα και ακατανίκητα.
Ἡ νίκη, τῆς νίκης η αρχική μας λέξη δηλώνει το θρίαμβο σε μια μάχη, κυριολεκτική ή μεταφορική ή σε έναν αθλητικό αγώνα. Νίκη πολέμου, νίκη παγκρατίου, νίκη τῶν ἡδονῶν κ. ά.
Ἡ Νίκη στην αρχαιότητα ήταν θεά, κόρη της Στυγός και του Πάλλαντος και είχε αδέλφια της το Κράτος, το Ζήλο και τη Βία. Απεικονίζεται με φτερά, αν και στο βράχο της Ακρόπολης υπάρχει ιωνικός ναός αφιερωμένος στην Άπτερο Νίκη, γιατί το άγαλμα της συγκεκριμένης θεότητας δεν είχε φτερά, για να μη φύγει ποτέ από την πόλη. Η λατρεία της θεάς αυτής πολύ γρήγορα ταυτίστηκε με τη λατρεία της θεάς Αθηνάς. Ο βασιλιάς Ευμένης ο Β’, του ελληνιστικού βασιλείου της Περγάμου, που λεγόταν αλλιώς Σωτήρ, (βασίλευσε μεταξύ των ετών 197 π.Χ. – 158 π.Χ.) θεσμοθέτησε τα Νικαφόρια προς τιμήν της. Και πώς να μην το κάνει; Τόσες νίκες κατήγαγε ο βασιλιάς αυτός. Έχτισε μάλιστα και το Βωμό του Διός στην Πέργαμο που βρίσκεται σήμερα στο Βερολίνο.
Η ευσέβεια των αρχαίων Ελλήνων τους έκανε να έχουν μικρά εικονίδια της θεάς Νίκης, για να τους φέρει τη νίκη σε πολεμικές ή αγωνιστικές προσπάθειες. Αυτά ήταν τα νικάρια, αν και η λέξη χρησιμοποιούνταν και για την περιγραφή μιας νίκης μικρής σημασίας. Για ανάλογες περιπτώσεις είχαν επίσης τα νικίδια, αγαλματάκια της θεάς.
Όταν επιτύχω τη νίκη, νικώ, είμαι νικητής και μου τραγουδούν τα επινίκια ή νικητήριους ύμνους. Είμαι γεμάτος από νίκη ή αλλιώς νικήεις, όπως έλεγαν οι αρχαίοι μας.
Η νίκη είναι ένδοξη, μεγάλη, λαμπρή, περιφανής, ανέλπιστη, εντυπωσιακή, αδιαμφισβήτητη, ιστορική, καθοριστική, ολοκληρωτική, εύκολη, καθαρή, νίκη με μεγάλη διαφορά όπως συνηθίζουν να λένε οι οπαδοί των ομάδων και θεατές του αθλημάτων.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
