Ο «πάγος» μετά από χιονοπτώσεις προκαλεί φόβο για ατυχήματα και επικίνδυνες καταστάσεις. Τι είναι αυτός ο πάγος και από πού προέρχεται η λέξη;
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Πάγος από το ρήμα πήγνυμι (= στερεώνω) ήταν ο,τιδήποτε ήταν στερεωμένο, σταθερό και σκληρό, άρα και ο βράχος. Διάσημος πάγος, φημισμένος βράχος, ο γνωστός σε όλους μας Άρειος Πάγος, που πήρε το όνομά του από τον θεό Άρη, γιατί, κατά μία εκδοχή, ο Άρης δικάστηκε εκεί, επειδή είχε σκοτώσει τον γιο του Ποσειδώνα, Αλιρρόθιο. Λειτουργούσε στην αρχαιότητα ως δικαστήριο αλλά και ως χώρος συνεδριάσεων. Εκεί κήρυξε και ο Απόστολος Παύλος τον χριστιανισμό στους Αθηναίους. Σήμερα Άρειος Πάγος είναι και το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο.
Στα ομηρικά χρόνια πάγος ήταν σχεδόν μόνο ο βράχος. Στην συνέχεια, η στερεότητα που περιείχε η έννοια πάγος αποδίδει και το στερεοποιημένο νερό, τον παγετό.
Πάγος σήμερα είναι το νερό μετά από την ψύξη του, αλλά και κάθε παγωμένη επιφάνεια ύδατος. Υδάτινος πάγος, πατινάζ στον πάγο, διατήρηση του φαγητού στον πάγο είναι μερικές εκφράσεις που καταδεικνύουν την σημασία του λεκτικού τύπου. Αλλά και μεταφορικά, όταν στερούμε από ορισμένους την δυνατότητα να δράσουν, τους βάζουμε στον πάγο. Όσους μαλώνουμε ή επιπλήττουμε λέμε ότι τους βάζουμε πάγο. Η θάλασσα είναι πολύ κρύα ακόμη, είναι πάγος, και μόνο οι τολμηροί κάνουν μπάνιο. Πάγος χαρακτηρίζεται και ο ψυχρός και ανέκφραστος άνθρωπος, που λειτουργεί χωρίς αυθορμητισμό. Όταν έξω επικρατεί πάγος, η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή, φαινόμενο που δεν βιώσαμε φέτος τουλάχιστον όσοι ζούμε στην Αθήνα.
Το ινδοευρωπαϊκό *pag- μας δίνει το λατινικό pango, που σημαίνει στερεώνω. Αυτή ακριβώς η ρίζα συναντάται σε ένα πλήθος λέξεων όπως στο αγγλικό peace και στο γαλλικό paix, την ειρήνη, μια εδραιωμένη συμφωνία. Και άλλες ακόμη έχουν κάτι από στην σταθερότητα και την ακαμψία του πάγου μέσα τους. Πάγο βρίσκουμε στην παγίδα, που ακινητοποιεί αυτόν που θα πέσει μέσα της, στον πάσσαλο, που στερεώνεται στο έδαφος, στον πάγιο ως σταθερό. Αλλά και στην παγωνιέρα, το παγωτό, τον παγοπώλη, την παγοκολώνα, το παγώνω και το ξεπαγώνω και σε τόσες ακόμη.
Το καλοκαίρι ευχόμαστε να απολαμβάνετε καφέ ή αναψυκτικά με πολλά παγάκια, απαλλαγμένοι από τις έγνοιες μιας δύσκολης χρονιάς.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
