Ένα πορτραίτο του Μακιαβέλι δια χειρός Λεονάρντο ντα Βίντσι; Ένας ανυπόγραφος πίνακας, ξεχασμένος πολλά χρόνια μέσα σε έναν γαλλικό πύργο, που απεικονίζει έναν άνδρα που μοιάζει με τον Ιταλό φιλόσοφο Μακιαβέλι θα υποβληθεί σε πραγματογνωμοσύνη για να διαπιστωθεί αν πράγματι είναι έργο του ντα Βίντσι.
Ο πίνακας βρέθηκε την άνοιξη μέσα στις αποθήκες του πύργου του Βαλανσέ, στην κεντρική Γαλλία. Η ζωγραφική σε ξύλο διαστάσεων 55 επί 42 εκατοστών απεικονίζει έναν άνδρα η ταυτότητα του οποίου είναι άγνωστη, με γενειάδα, φαλακρό, απροσδιόριστης ηλικίας, ντυμένο στα μαύρα, με μυστηριώδες βλέμμα.
Σύμφωνα με τα αρχεία του πύργου, πρόκειται για πορτραίτο του Ιταλού Νικολό Μακιαβέλι, στοχαστή της Αναγέννησης, το οποίο φιλοτέχνησε ο συμπατριώτης του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
“Ζήτησα από τον θυρωρό να συσκευάσει και βάλει στο τραίνο ένα κιβώτιο που περιέχει έναν πίνακα (Μακιαβέλι από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι)”, αναφέρει το σημείωμα που έγραψε ο διαχειριστής του πύργου το 1874.
Αλλά “δεν σημαίνει ότι επειδή το λένε τα αρχεία, είναι και αλήθεια”, επισημαίνει η Αν Ζεραρντό, διευθύντρια των αρχείων του νομού Εντρ, η οποία πραγματοποιεί τον τελευταίο και πλέον χρόνο μεγάλη ερευνητική δουλειά για το θέμα αυτό.
Η διευθύντρια του πύργου, η Σιλβί Ζιρού, υπενθυμίζει ότι ο πύργος ανήκε στον πρίγκιπα Ταλλεϋράνδο “που ήταν πολύ πλούσιος συλλέκτης έργων τέχνης και είχε σπουδαίες συλλογές”. Η απόδοση του έργου στον Λεονάρντο ντα Βίντσι δεν είναι “αδύνατη”, σύμφωνα με την Ζιρού, η οποία ανακοίνωσε μια προσεχή πραγματογνωμοσύνη για να διαπιστωθεί η γνησιότητά του.
Σε άρθρο στο “Cahiers de Valencay” που δημοσιεύτηκε τον Μάιο, η Αν Ζεραρντό υπογραμμίζει ότι αν το σημείωμα του διαχειριστή λέει αλήθεια, αυτό θα είναι η απόδειξη ότι πράγματι έγινε μια συνάντηση μεταξύ του Μακιαβέλι και του Ντα Βίντσι. Η ίδια διευκρινίζει, ωστόσο, ότι η απόδοση του έργου στον Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι ίσως “ο καρπός της σταδιακής μετατροπής μιας υπόθεσης σε διαβεβαίωση”.
Εξάλλου το πρόσωπο που απεικονίζεται θυμίζει, σύμφωνα με την Ζεραρντό, “πολύ περισσότερο τις γνωστές αναπαραστάσεις του Μονταίν παρά αυτές του Μακιαβέλι”. Άλλο πρόβλημα, ο “ξύλινος πίνακας πάνω στον οποίο φιλοτεχνήθηκε το έργο φαίνεται να έχει υπερβολικά μεγάλη ακρίβεια για να μπορεί να ανάγεται στον 16ο ή στις αρχές του 17ου αιώνα”. Ωστόσο, οι εργασίες αποκατάστασης του έργου στο Βερολίνο τη δεκαετία του 1890, μπορεί επίσης να “διαστρέβλωσαν την αντίληψή του και να άλλαξαν την αρχική του όψη”, επισημαίνει.
