Του Adam Taylor (*)
Ο πρόεδρος Τραμπ απηύθυνε αυτή την εβδομάδα μια αυστηρή προειδοποίηση στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: αν το παρακάνεις στη Συρία, θα καταστρέψω την οικονομία σου.
Λίγες ώρες αργότερα, είχε γίνει σαφές ότι η προειδοποίηση είχε πέσει στο κενό. Η τουρκική κυβέρνηση ξεκίνησε μια περιορισμένης έκτασης επιχείρηση στη Συρία. Και ο Τραμπ δήλωσε ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμφωνούν με αυτή την επίθεση και τη θεωρούν κακή ιδέα».
Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν γνωρίζουν σε ποιο βαθμό οι τουρκικές δυνάμεις σχεδιάζουν να διεισδύσουν στη Συρία και να διακινδυνεύσουν μια γενικότερη σύρραξη με τους Κούρδους μαχητές. Αυτή όμως δεν είναι η μόνη αβεβαιότητα: παραμένει ασαφές ποια ενέργεια της Τουρκίας θα προκαλούσε μια αμερικανική απάντηση και τι θα πετύχαινε η απάντηση αυτή.
Ο Τραμπ έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν την αμερικανική οικονομική ισχύ για να τιμωρήσει την Τουρκία. Τον περασμένο Αύγουστο διέταξε μια μεγάλη αύξηση των δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο της Τουρκίας σε αντίποινα για την άρνηση της τελευταίας να απελευθερώσει τον πάστορα Αντριου Μπράνσον. Η κίνηση εκείνη είχε προκαλέσει την πτώση της λίρας κατά 18% μέσα σε μια μέρα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει όμως μια σύνθετη σχέση με τον Ερντογάν, έναν ηγέτη που δείχνει να μιλά τη γλώσσα του Τραμπ παρά τις πολλές τους διαφορές. Την περασμένη Τρίτη, ο Τραμπ απαρίθμησε στο Twitter τις θετικές πλευρές της φιλίας των δύο χωρών, όπως είναι ο ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, η θέση της στο πρόγραμμα των F-35 και η απελευθέρωση του Μπράνσον.
Πράγματι, οι δύο άνδρες δείχνουν να συνεννοούνται άριστα όταν μιλούν σε ιδιωτικό επίπεδο. Ο Αμερικανός πρόεδρος συνηθίζει να κάνει σημαντικές κινήσεις στη Μέση Ανατολή μετά τις τηλεφωνικές του συνομιλίες με τον Ερντογάν. Τον περασμένο Δεκέμβριο, ύστερα από μια τέτοια συνομιλία, είχε ανακοινώσει ξαφνικά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, αιφνιδιάζοντας ακόμη και τους πιο κοντινούς του συμβούλους.
Ο Τραμπ και ο Ερντογάν μίλησαν στο τηλέφωνο και την περασμένη Κυριακή, λίγο πριν ο πρώτος ανακοινώσει την αποχώρηση των Αμερικανών στρατιωτών από τη βόρεια Συρία. Σύμφωνα με την Τζένιφερ Γκρίφιν του Fox News, η συζήτηση ξεκίνησε σε θετικό κλίμα και κάποια στιγμή ο Τραμπ άρχισε να αυτοσχεδιάζει.
Μόλις πριν από λίγες ημέρες, Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούσαν δημοσίως την εγκαθίδρυση μιας «ουδέτερης ζώνης» στη Συρία, ανάμεσα στην Τουρκία και τους Κούρδους. Το σχέδιο αυτό φαίνεται τώρα να μπήκε στην «κατάψυξη», ενώ ο Ερντογάν εξασφάλισε πρόσκληση στον Λευκό Οίκο στις 13 Νοεμβρίου.
Αν ο Ερντογάν κλιμακώσει τις επόμενες ημέρες την προέλασή του στη Συρία, η απάντηση του Τραμπ θα είναι μάλλον οικονομικού παρά στρατιωτικού χαρακτήρα. Μπορεί να χρησιμοποιήσει και πάλι το εργαλείο των δασμών για να ασκήσει πίεση στην τουρκική οικονομία, όπως έκανε πέρυσι, ή μπορεί να επιβάλει κυρώσεις στην Άγκυρα. Αν δεν το πράξει, πολλοί βουλευτές υποστηρίζουν ότι έχουν τις ψήφους για να παρακάμψουν το βέτο του.
Μένει να αποδειχθεί πώς θα απαντήσει η τουρκική κυβέρνηση στην οικονομική πίεση. Ο Ερντογάν θεωρεί πως οι Κούρδοι της Τουρκίας συνιστούν απειλή για την Τουρκία. «Όπως και οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Τουρκία δεν αναζητεί τέρατα στο εξωτερικό για να τα καταστρέψει», έγραψε στην Washington Post ο Φαχρετίν Αλτούν, διευθυντής επικοινωνιών της τουρκικής προεδρίας. «Όταν όμως αυτά τα τέρατα χτυπούν την πόρτα μας και βλάπτουν τους πολίτες μας, οφείλουμε να απαντήσουμε.»
(*) O Aνταμ Τέιλορ είναι αρθρογράφος της Washington Post
