Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα αποφασίσει εάν θα καλέσει τη Σκόπια για την έναρξη επίσημων ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΕΕ τις επόμενες ημέρες.
Η απόφαση αυτή θα δείξει εάν η ΕΕ μπορεί να είναι εξίσου θαρραλέα με τη νέα και δυναμική Βαλκανική χώρα, που της χτυπά την πόρτα. Η επιλογή θα είναι μεταξύ του αν θα προσδεθεί σταθερά η Βόρεια Μακεδονία και τα Δυτικά Βαλκάνια στην ΕΕ ή υπάρχει ο κίνδυνος πυροδότησης μιας νέας κρίσης, δίνοντας το μήνυμα ότι οι επίπονες μεταρρυθμίσεις δεν ανταμείβονται.
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης -η οποία ήδη αναβλήθηκε μία φορά- θα είναι κρίσιμη όχι μόνο για τη χώρα και την περιφερειακή σταθερότητα αλλά και για την ίδια την Ευρώπη, την αξιοπιστία της και όσα η Ευρώπη πρεσβεύει.
Η ΕΕ έχει την ευκαιρία να αποδείξει ότι αποτελεί μια αξιόπιστη δύναμη για την ειρήνη και την οικονομική ανάπτυξη. Μια απόφαση για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων θα ήταν μια ισχυρή απάντηση στις δυνάμεις που έχουν ως στόχο την καταβύθιση της Ευρώπης-και των Βαλκανίων- στον εθνικισμό, τις μονομερείς ενέργειες και τον κατακερματισμό.
Εξάλλου, η Συμφωνία των Πρεσπών, που υπογράφηκε πέρυσι στις 17 Ιουνίου από τους Υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας και των Σκοπίων, Νίκο Κοτζιά και Nikola Dimitrov, δεν άνοιξε μόνον την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας αλλά ανέδειξε και τη σημασία του ίδιου του ευρωπαϊκού εγχειρήματος σε μία από τις πιο δύσκολες στιγμές του.
Όταν ο πρωθυπουργός της “Βόρειας Μακεδονίας” (έτσι αναφέρει τα Σκόπια το δημοσίευμα) Zoran Zaev και εγώ διασχίσαμε τα σύνορα μεταξύ των χωρών μας στη Μεγάλη Πρέσπα, εκείνη την ημέρα, η πιο συγκλονιστική σκέψη που μοιραστήκαμε ήταν οι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν στις όχθες της. Πολλοί ξεχνούν ότι η διαμάχη που μας δίχασε για είκοσι επτά χρόνια είχε τις ρίζες της σε δύο αιματηρούς βαλκανικούς πολέμους που έγιναν για τη διεκδίκηση της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας και η οποία επεκτάθηκε επίσης και στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, στον ελληνικό εμφύλιο και τον Ψυχρό Πόλεμο.
Η επίτευξη της Συμφωνίας απαίτησε ισχυρή πολιτική βούληση, επίμονες διπλωματικές προσπάθειες, αμοιβαίο σεβασμό και ειλικρινή διάλογο που έπρεπε να αναπτύξουμε και να συντηρήσουμε όταν τα πράγματα έπαιρναν δύσκολη τροπή. Η προοπτική της ένταξης στην ΕΕ αποτέλεσε αναπόσπαστο μέρος των συνομιλιών και ισχυρός παράγοντας για την εξασφάλιση υποστήριξης υπέρ της Συμφωνίας.
Η επιτυχία μας καταδεικνύει τη σημασία της διμερούς και πολυμερούς διπλωματίας.
Ο Ειδικός Απεσταλμένος του ΟΗΕ, Matthew Nimetz, διαδραμάτισε ζωτικό ρόλο, που αντανακλά τη διαρκή ικανότητα του ΟΗΕ για την επίλυση διαφορών. Η Συμφωνία δεν υπήρξε αποτέλεσμα πολεμικής ήττας, εξαναγκασμού, παρέμβασης τρίτων ή μονομερών ενεργειών.
Υπήρξαν, όμως, και στιγμές στην ιστορία, όπου δεν βρεθήκαμε μακριά από τέτοιες εξελίξεις. Δεν μπορούμε, συνεπώς, να εφησυχάζουμε εμπρός στις περιφερειακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Κατά την περίοδο 2014-2017, υπήρξαμε όλοι μάρτυρες των συνεπειών της απόφασης περί παγώματος της περαιτέρω διεύρυνσης της ΕΕ.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker είχε τότε ορθώς προειδοποιήσει: «Αν δεν κατορθώσουμε να μετατρέψουμε τα Δυτικά Βαλκάνια σε νέα κράτη-μέλη, θα αντιμετωπίσουμε και πάλι τα ίδια προβλήματα που βιώσαμε τη δεκαετία του ‘90». Η ενσωμάτωσή τους «αποτελεί επένδυση για την ασφάλεια, την οικονομική ανάπτυξη και τη θέση επιρροής της ΕΕ», δήλωσε.
Ευτυχώς, η αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας οδήγησε την ΕΕ κατά τη Σύνοδο Κορυφής στη Σόφια τον Μάιο του 2018, στο να επαναλάβει τη στήριξή της για την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης -που είχε συμφωνηθεί το 2003- για σταδιακή ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ.
Επιπλέον, η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων θα έστελνε ένα μήνυμα στήριξης στους λαούς των δύο χωρών, οι οποίοι πέτυχαν να επιλύσουν μια διεθνή διαμάχη υπερβαίνοντας μεγάλα εμπόδια. Στα μέσα του 2017, η “Βόρεια Μακεδονία” (σ.σ. τσ Σκόπια) βγήκε σώα από μια βαθιά -και μερικές φορές βίαιη- πολιτική κρίση, η οποία είχε εσωτερικές εθνοτικές διαστάσεις. Η Ελλάδα υπέστη τη χειρότερη οικονομική κρίση της Ευρώπης και εφάρμοσε μέτρα λιτότητας, που επιβλήθηκαν από την ΕΕ και το ΔΝΤ, με σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Τη περίοδο 2015-2016 και οι δύο χώρες αντιμετώπισαν την πιο βαριά προσφυγική κρίση στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ελλάδα έχει εξέλθει από την οικονομική κρίση εδραιώνοντας τον ρόλο της ως πυλώνας ειρήνης και σταθερότητας σε μια περιοχή γεμάτη ταραχές. Η “Βόρεια Μακεδονία” έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της όσον αφορά τα θέματα των μειονοτήτων, έχει συμβάλει στις σχέσεις καλής γειτονίας και στην περιφερειακή σταθερότητα και έχει προωθήσει μεταρρυθμίσεις στο δικαστικό της σύστημα, τη δημόσια διοίκηση και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, όπως καταγράφεται στην Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2019.
Σε αυτήν την πολύ κρίσιμη στιγμή, μια θετική απόφαση της ΕΕ θα έστελνε ξεκάθαρο μήνυμα στους λαούς της Ευρώπης, των Βαλκανίων, και όχι μόνο, ότι η πραγματοποίηση γενναίων μεταρρυθμίσεων, η απόρριψη του εθνικισμού και η επίτευξη συμβιβασμών για την επίλυση διαφορών στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού, αξίζουν το όποιο κόστος.
Η περίοδος της ευρωπαϊκής ιστορίας που τα Βαλκάνια αποτελούσαν καταλύτη διχασμού και πολέμου έχει παρέλθει. Είναι καιρός η περιοχή μας να αποτελέσει καταλύτη για την ειρήνη. Μπορεί να γίνει σύμβολο του ευρωπαϊκού οράματος και της δύναμης που το κοινό ευρωπαϊκό μας εγχείρημα έχει ανάγκη σήμερα περισσότερο από ποτέ».
