Η πρόταση νόμου για την ψήφο των Αποδήμων που κατατέθηκε στη Βουλή, καθώς και βασικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν ο γενικός εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ για την αναθέωρηση του Συντάγματος, Γ. Κατρούγκαλος και ο Κ. Πουλάκης, πρώην πρόεδρος (επί υπουργίας Α. Χαρίτση) της επιτροπής του υπουργείου Εσωτερικών για την ψήφο των εκτός επικρατείας Ελλήνων. Στη συνέντευξη παραβρέθηκαν η αντιπρόεδρος της επιτροπής Συνταγματικής Αναθεώρησης Ε. Αχτσιόγλου, ο τομεάρχης Εσωτερικών Χρ. Σπίρτζης, ο αναπληρωτής Τομεάρχης Απόδημου Ελληνισμού Γ. Αμανατίδης και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.
Βασική πολιτική θέση που διατύπωσε ο κ. Κατρούγκαλος για την αναθεώρηση, είναι ότι «θα αποτελέσει ‘λυδία λίθο’, όχι μόνον για την υπερψήφιση υπερώριμων θεσμικών μεταρρυθμίσεων αλλά και για την όλη κατεύθυνση της πολιτικής ζωής». Έθεσε δε το ερώτημα: «Θα συνεχίσει η ΝΔ να επιχειρεί την παλινόρθωση κράτους της δεξιάς; Και με ποια από τις δύο επιλογές, των μεταρρυθμίσεων ή της παλινόρθωσης, θα στοιχηθούν τα κόμματα της ελάσσονας αντιπολίτευσης;».
Στη συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε στη Βουλή, παρουσιάστηκε αναλυτικά η πρόταση νόμου η οποία είχε συνταχθεί από την ειδική επιτροπή που συγκροτήθηκε στο ΥΠΕΣ επί υπουργίας του κ. Χαρίτση. Όπως επισημάνθηκε από τον κ. Πουλάκη, η 12μελής επιτροπή ήταν με όλες τις συνταγματικές και τις πολιτικές αποχρώσεις.
Η πρόταση νόμου κινείται στις ίδιες πολιτικές αποδοχές στις οποίες στηρίχθηκε και η πρόταση αναθεώρησης της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία είχε προταθεί η συμπερίληψη στο άρθρο 54 του ισχύοντος Συντάγματος, προσθήκης νέας, τέταρτης παραγράφου, «προς την κατεύθυνση της δυνατότητας ορισμού από ενιαίο ψηφοδέλτιο έως πέντε (5) βουλευτών απόδημου Ελληνισμού», κατά το μοντέλο της Γαλλίας, της Πορτογαλίας και της Ιταλίας.
«Κλειστή» κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των Ελλήνων του εξωτερικού
Όπως εξήγησε ο κ. Κατρούγκαλος, κοινό στοιχείο της πρότασης αναθεώρησης και της πρότασης νόμου, αποτελεί «η αναγνώριση της ανάγκης συγκεκριμένης, ‘κλειστής’ κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης των Ελλήνων του εξωτερικού, χωρίς να ενσωματώνεται δηλαδή το αποτέλεσμα της σχετικής ψηφοφορίας στον γενικό οριστικό πίνακα των αποτελεσμάτων του εκλογικού σώματος εντός της ελληνικής επικράτειας». Είπε ότι αυτή είναι η λύση που προκρίνει το Συμβούλιο της Βενετίας (το αρμόδιο για τους θεσμούς δηλαδή όργανο του Συμβουλίου της Ευρώπης) και που ακολουθείται και από κράτη που έχουν, όπως η Ελλάδα, μεγάλο αριθμό ομογενών.
Στη συνέντευξη υπογραμμίστηκε ότι είναι «παραπλανητικά» όσα διαρρέονται από το υπουργείο Εσωτερικών, ότι δηλαδή, το όλο θέμα αφορά μόνο 300.000 Έλληνες του εξωτερικού που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. «Παρόμοια στοιχεία δεν υπάρχουν. Άλλωστε, όλοι όσοι έχουν ελληνική ιθαγένεια έχουν δικαίωμα ψήφου», είπαν οι κ.κ. Κατρούγκαλος και Πουλάκης. Σημειώθηκε δε, ότι εφόσον ο Κώδικας Ελληνικής Ιθαγένειας διαχρονικά καθιερώνει το «δίκαιο του αίματος» (jussanguinis) βάσει του οποίου αναγνωρίζεται η ελληνική ιθαγένεια σε οποιονδήποτε μπορεί να αποδείξει, σε απεριόριστο γενεαλογικό βάθος, την καταγωγή του από Έλληνα ή Ελληνίδα πολίτη, δυνητικά οι Έλληνες εκλογείς εξωτερικού μπορεί να ανέρχονται σε εκατομμύρια.
«Θέλουμε να κατοχυρώσουμε τη δυνατότητα συμμετοχής όλων των Ελλήνων του εξωτερικού στην πολιτική ζώη της χώρας» Εξηγώντας το σκεπτικό της κλειστής κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης των Ελλήνων του εξωτερικού και παραπέμποντας στη διεθνή εμπειρία, ο κ. Κατρούγκαλος είπε ότι, καθώς οι πολίτες που βρίσκονται στο εξωτερικό, ούτε την ίδια πληροφόρηση έχουν, ούτε συμμετέχουν με τον ίδιο τρόπο στον κοινό δημόσιο χώρο με όσους βρίσκονται εντός επικράτειας, είναι πολιτικά αναγκαίο η ψήφος τους να σταθμίζεται με διαφορετικό τρόπο από ό,τι η ψήφος των τελευταίων. Πρόσθεσε ότι σε αντίθεση με κράτη όπως η Ιρλανδία που αποκλείουν εντελώς την ψήφο των ομογενών τους, ή και άλλα, όπως η Γερμανία ή η Αγγλία που αποκλείουν όσους λείπουν πάνω από μερικά χρόνια στο εξωτερικό, «ο ΣΥΡΙΖΑ αντιθέτως θέλει να κατοχυρώσει, όπως είναι και η συνταγματική επιταγή, την δυνατότητα όλων των Ελλήνων του εξωτερικού να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή της χώρας».
Ερωτηθείς αν θα είναι αιτία καταψήφισης για τον ΣΥΡΙΖΑ, εφόσον η πρόταση της ΝΔ αναφέρει ότι η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού θα προσμετράται στο συγκεντρωτικό αποτέλεσμα της επικράτειας, ο κ. Κατρούγκαλος είπε πως το ερώτημα «δεν τίθεται για το αν θα υιοθετήσουμε μια πρόταση που δεν την ξέρουμε» και πως η ΝΔ εκείνη θα πρέπει να ερωτηθεί αν θα υποστηρίξει την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία διαμορφώθηκε στο πλαίσιο μιας επιτροπής, και η οποία «εμείς θεωρούμε ότι είναι η ορθή». Συμπλήρωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το μόνο κόμμα στα σαράντα χρόνια κατά τα οποία εκκρεμεί η προαναφερθείσα συνταγματική επιταγή, που εξειδίκευσε στην αναθεώρηση την αρχική πρόβλεψη και φρόντισε να καταρτιστεί συγκεκριμένη πρόταση νόμου. Ο κ. Πουλάκης ανέφερε ότι στην παράδοση-παραλαβή στο ΥΠΕΣ στις 9 Ιουλίου, παρέδωσε θεσμικά το νομοσχέδιο στη νέα πολιτική ηγεσία «και απλά απορώ γιατί ως αυτή την ώρα η νέα πολιτική ηγεσία αναφέρεται σε άλλα πράγματα».
Ο κ. Κατρουγκάλος υπενθύμισε, ότι στην πρόταση αναθεώρησης είχε υιοθετηθεί το μοντέλο για εκλογή σε κάθε μεγάλη γεωγραφική Περιφέρεια του εξωτερικού, βουλευτή που θα εκπροσωπεί όσους διαμένουν σε αυτή. Δηλαδή, επί παραδείγματι, ένας βουλευτής θα εκπροσωπούσε στην ελληνική Βουλή τους Έλληνες στην Αμερική, μέσω εκλογής με ενιαίο και όχι κομματικό ψηφοδέλτιο.
Ωστόσο, στην τροποποιημένη πρόταση που θα καταθέσει η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, στην διαδικασία αναθεώρησης της παραγράφου 4 του άρθρου 54 του Συντάγματος, θα διατηρηθεί η δυνατότητα αυτή ως συνταγματικά ανεκτή επιλογή, σε συνδυασμό με την εναλλακτική – περί εκλογής σε ενιαία λίστα εξωτερικού – την οποία περιλαμβάνει η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ που κατατέθηκε σήμερα. Επιπλέον, θα προβλέπεται ρητά η μη συμπερίληψη της ψηφοφορίας αυτής στο οριστικό εκλογικό αποτέλεσμα της επικράτειας, δυνάμει της τελευταίας αυτής εναλλακτικής.
Αυτό θα γίνει, γιατί, όπως είπαν οι κ.κ. Πουλάκης και Κατρούγκαλος (και είχε υποστηρίξει και η πλειοψηφία της επιτροπής), και χωρίς συνταγματική τροποποίηση, η αρχή της ισότητας της ψήφου, δεν κωλύει την δυνατότητα διαφορετικής αντιμετώπισης των εκλογέων εσωτερικού και εξωτερικού ως προς τη συμπερίληψή τους στο εκλογικό αποτέλεσμα, δεδομένων των ουσιωδώς διαφορετικών κατηγοριών στις οποίες ανήκουν.
Επιλογή από τα ψηφοδέλτια επικρατείας «εξωτερικού» των κομμάτων
Ειδικότερα, η πρόταση νόμου του ΣΥΡΙΖΑ που κατατέθηκε, προβλέπει ότι στις γενικές βουλευτικές εκλογές, οι εκτός επικρατείας εκλογείς δεν θα επιλέγουν τους εκπροσώπους τους μόνον από την γεωγραφική περιφέρεια στην οποία διαμένουν, αλλά θα επιλέγουν μεταξύ του νέου θεσμού των ψηφοδελτίων επικρατείας «εξωτερικού» των κομμάτων.
Κατώτατο όριο οι 3 βουλευτές και ανώτατο οι 12
Επιπλέον, αυξάνεται ο αριθμός των βουλευτών Επικρατείας στο ανώτατο επιτρεπτό από το Σύνταγμα όριο, ήτοι σε δεκαπέντε (15), και αυτό προκειμένου να δημιουργηθεί επαρκής χώρος για την κατά το δυνατόν ισότιμη εκπροσώπηση των εκλογέων που διαμένουν εκτός Ελλάδας.
Στη συνέχεια, προβλέπεται η διαφοροποίηση του αριθμού των εδρών που θα κατανέμονται βάσει των αποτελεσμάτων των εκλογικών τμημάτων του εξωτερικού, ανάλογα με τον αριθμό των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού, με κατώτατο όριο τις τρεις (3) έδρες και ανώτατο τις δώδεκα (12). Εάν ο αριθμός όσων ψηφίσουν είναι μέχρι 180.000 ψήφοι θα εκλέγονται 3 βουλευτές. Για κάθε 60.000 ψήφους, πέρα από τον αριθμό αυτό θα εκλέγεται ένας ακόμη βουλευτής, που θα αφαιρείται από τον αντίστοιχο αριθμό βουλευτών Επικρατείας «εσωτερικού», οι οποίες, κατά τα λοιπά, θα κατανέμονται με βάση το γενικό αποτέλεσμα της επικράτειας.
Ο κ. Πουλάκης αναφέρθηκε στα τρία βασικά ερωτήματα που αντιμετώπισε η 12μελής επιτροπή, επί 6 μήνες, με 7 συνεδριάσεις της.
Το πρώτο ερώτημα αφορούσε στο ποιοι από αυτούς που ζουν στο εξωτερικό θα διευκολυνθούν, ποιοι είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους κτλ. και αποφασίστηκε ομόφωνα ότι δεν θα μπουν φίλτρα όπως έχουν άλλες χώρες. Κατά συνέπεια, όσοι έχουν την ελληνική ιθαγένεια και άρα είναι εγγγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, δύνανται να διευκολυνθούν να ψηφίσουν.
Το δεύτερο ερώτημα ήταν το πώς θα ψηφίζουν. Είπε ότι η επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα, πως η αυτοπρόσωπη παρουσία στα προξενεία και τα εκλογικά καταστήματα είναι αυτή που δεν ξεπερνά αντίστροφα την ισοτιμία των πολιτών. Σχολίασε πως η πρόθεση που αποδίδεται στη ΝΔ «όπως διαβάζουμε, αλλά δεν το έχουμε δει», για επιστολική ψήφο, ανατρέπει το θέμα τις ισότιμης διευκόλυνσης του Έλληνα ψηφοφόρου που μένει στην Ελλάδα. Ως προς αυτό, ο κ. Κατρούγκαλος ανέφερε ότι η επιστολική ψήφος αναφέρεται στο Σύνταγμα, όμως ως εναλλακτική, δηλαδή όχι ως η μόνη ενδεδειγμένη.
Το τρίτο ερώτημα αφορούσε στο «ποιους». Δηλαδή σε ποιον θα προσμετράται η ψήφος των εκλογέων και πώς θα μετράει. Επ’ αυτού, ο κ. Πουλάκης ανέφερε ότι η επιτροπή, ομόφωνα είπε ότι θα πρέπει να υπάρχουν «βουλευτές επικρατείας εξωτερικού», βουλευτές των Ελλήνων του εξωτερικού. Για το «πού» όμως θα μετράει η ψήφος, υπήρχαν προβληματισμοί.
«Μπορούν να επιτευχθούν συναινέσεις γύρω από υπερώριμες μεταρρυθμίσεις»
«Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί τη συνταγματική αναθεώρηση, κορυφαία στιγμή της κοινοβουλευτικής διαδικασίας και αποκορύφωμα της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας για εκδημοκρατισμό των θεσμών και κατοχύρωση των δικαιωμάτων», τόνισε ο κ. Κατρούγκαλος.
Εξέφρασε την πεποίθηση ότι, παρότι η εκλογική επικράτηση της ΝΔ συνεπάγεται ότι η προσπάθεια αυτή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί στο σύνολο της (εκκρεμούν 49 προτάσεις που ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί αναγκαίες), «μπορεί όμως ακόμη να επιτευχθούν συναινέσεις γύρω από υπερώριμες μεταρρυθμίσεις, και μάλιστα όχι μόνον για αυτές που επιτεύχθηκε πλειοψηφία τριών πέμπτων στην προτείνουσα Βουλή». Έφερε ως παράδειγμα τον διαχωρισμό των ρόλων Εκκλησίας-Κράτους, παραπέμποντας στην επικαιρότητα, λόγω της πρόσφατης απόφασης του ΣτΕ.
Τέλος, ο πρώην υπουργός είπε ότι προϋπόθεση για τις συναινέσεις, είναι να γίνει σεβαστή η διαδικασία που το Σύνταγμα προβλέπει για την αναθεώρησή του. «Περιμένουμε από τη ΝΔ να σεβαστεί, τόσο την κατεύθυνση που έδωσε η προηγούμενη Βουλή, όσο και τον ίδιο τον εαυτό της, να μην απέχει δηλαδή από όσα η ίδια υποστήριζε στο άμεσο παρελθόν και με την υπογραφή του σημερινού πρωθυπουργού».
