Η κατάθεση του Ανδρέα Λεντάκη στο Συμβούλιο της Ευρώπης όντας κρατούμενος επί Χούντας

 Την ίδια ημέρα της επιβολής του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21^ης Απριλίου 1967 η Χούντα στοχοποίησε τον Ανδρέα Λεντάκη και έστειλε την αστυνομία να τον συλλάβει στο σπίτι του. Εκείνος διέφυγε ανεβαίνοντας στην ταράτσα και πηδώντας στα γειτονικά σπίτια, καθότι οι αστυνομικοί είχαν περικυκλώσει το σπίτι του, αλλά όχι όλο το τετράγωνο. Ο Α. Λεντάκης παρέμεινε καταζητούμενος μέχρι τη σύλληψή του τον Οκτώβριο του 1967 έξω από ένα σπίτι συντρόφων του. Αστυνομικοί παρακολουθούσαν το σπίτι και όταν ο Λεντάκης πέρασε από έξω του ζήτησαν να πάνε μαζί για εξακρίβωση στοιχείων σε αστυνομικό τμήμα.

Του Κωνσταντίνου Λεντάκη*

Ο Λεντάκης αποπειράθηκε να τους διαφύγει τρέχοντας, αλλά μετά από περιπειώδη καταδίωξη τον έπιασαν, αφού ο ένας εκ των δυο αστυνομικών είχε πυροβολήσει στον αέρα. Παραδόξως, ο ίδιος αστυνομικός του είπε κρυφά, όταν έφτασαν στην Ασφάλεια της οδού Μπουμπουλίνας, να δείξει κουράγιο. Στην πρώτη απόπειρα να τον ανακρίνουν αξιωματικοί της Αστυνομίας και του Στρατού αρνήθηκε να τους δώσει απλές πληροφορίες που ήδη γνώριζαν, όπως το όνομά του και την οδό που τον συνέλαβαν, επειδή πίστευε ότι προσπαθούσαν να τον κάνουν να αρχίσει να μιλάει.

Η αντίδρασή τους ήταν να προχωρήσουν σε εικονική εκτέλεση. Ένας αξιωματικός έβγαλε το περίστροφό του και στοχεύοντας τον Λεντάκη του είπε ότι θα μετρήσει μέχρι το δέκα και αν μέχρι τότε δεν έχει μιλήσει θα τον πυροβολούσε.

Ο Λεντάκης κατάλαβε ότι αυτό ήταν μπλόφα, γιατί δεν είχαν ακόμη καταβάλλει καμία προσπάθεια να του αποσπάσουν πληροφορίες. Δυστυχώς, όταν ο οπλισμένος αξιωματικός έφτασε στο δέκα διέταξε «στην ταράτσα». Στους Έλληνες η κακοποίηση του Ανδρέα Λεντάκη κατά τις «ανακρίσεις» του έγινε πασίγνωστη από τους στίχους του Μίκη Θεοδωράκη στα τέσσερα τραγούδια που του αφιέρωσε και τιτλοφορούνται «τα τραγούδια του Αντρέα». Ωστόσο. οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και Θεσμοί έμαθαν για το τι συνέβαινε στις ανακρίσεις από τον ίδιο τον Λεντάκη.

Το 1969 μια Ευρωπαϊκή επιτροπή είχε επισκεφτεί την Ελλάδα, για να διαπιστώσει αν το καθεστώς της 21^ης Απριλίου διέπραττε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Εκείνοι που δεν είχαν συλληφθεί ακόμη δεν ήθελαν να μιλήσουν για να μην τους πιάσει η αστυνομία και εκείνοι που ήταν ήδη κρατούμενοι της Χούντας δε δέχονταν να μιλήσουν, για να μην υποστούν ακόμη χειρότερα. Ο Ανδρέας Λεντάκης δέχτηκε να δώσει συνέντευξη στην Επιτροπή, παρότι ήταν κρατούμενος και υπήρχε κίνδυνος να υποστεί νέα κακομεταχείριση από τους δεσμώτες του. Στη συνέντευξη τον οδήγησε ένας από τους βασανιστές του, προφανώς για να εισπράξει το μήνυμα να προσέχει τι θα πει, γιατί μετά πάλι στα χέρια των οργάνων της δικτατορίας θα βρεθεί. Ακολουθεί η Ελληνική μετάφραση της αναφοράς αυτής της συνέντευξης, που έλαβαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης και που δημοσιεύεται σήμερα για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

1. Κατά την ακρόαση τον Μάιο του 1968, οι ενδιαφερόμενες κυβερνήσεις παρέπεμψαν την Υποεπιτροπή σε μια αναφορά της «Διεθνούς Αμνηστίας», στην οποία ο κ. Marreco ανέφερε, ότι υπήρχαν εκ πρώτης όψεως ενδείξεις, ότι ο κ. Λεντάκης είχε βασανιστεί τον Οκτώβριο του 1967 στο Αρχηγείο της Γενικής Ασφάλειας της Αθήνας.
2. Στο υπόμνημα της 15^ης Νοεμβρίου 1968 η Ελληνική Κυβέρνηση απάντησε ως εξής:
   «Ανδρέας Λεντάκης: Συνελήφθη για παράνομες δραστηριότητες και παραπέμφθηκε σε δίκη. Δεν είχε κακοποιηθεί.»

Επίσης, η Ελληνική κυβέρνηση υπέδειξε ότι την 16η Ιανουαρίου του 1968, ο ραδιοφωνικός σταθμός του Κομμουνιστικού Κόμματος ήταν ο πρώτος, ο οποίος υποστήριξε ότι ο Λεντάκης είχε «βασανιστεί απάνθρωπα» και [η Ελληνική κυβέρνηση] απάντησε ότι αυτό ήταν τελείως ψευδές.

3. Ο Ανδρέας Λεντάκης είχε ακρόαση στην Αθήνα στις 13 Μαρτίου 1969. Όταν παρουσιάστηκε στην Υποεπιτροπή ήταν δέσμιος μιας διαταγής απέλασης [εξορίας], η οποία είχε λήξει την 1η Μαρτίου του 1969 και ακόμη δεν είχε αποφασιστεί η παράτασή της. Είχε μεταφερθεί από τη Λέρο (από το στρατόπεδο Παρθενίου), τοποθεσία της εξορίας του, μέσω άλλων στρατοπέδων στο Αστυνομικό Τμήμα του Αμαρουσίου και από εκεί τον μετέφεραν για να καταθέσει στην Υποεπιτροπή [της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων].
4. Ο Λεντάκης γεννήθηκε στην Αιθιοπία στις 5 Σεπτεμβρίου του 1936 από Έλληνες γονείς, αλλά εμφανίζεται να βρίσκεται υπό [νομικό] καθεστώς άνευ ιθαγένειας, τουλάχιστον όταν συνελήφθη. Ήταν εκπαιδευτικός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και μεταφραστής Ισπανικών, Γαλλικών και Αγγλικών, ήταν μέλος της ΕΔΑ και στέλεχος του Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής της Νεολαίας Λαμπράκηδων. Παντρεύτηκε το 1958 και απέκτησε ένα γιο το 1959.
5. Ο Λεντάκης δήλωσε στην Υποεπιτροπή, ότι την 21^η Απριλίου του 1967 έφυγε από το σπίτι του νωρίς το πρωί και κρύφτηκε [από τις αρχές]. Συνελήφθη στην Αθήνα στις 4 Οκτωβρίου του 1967 έξω από ένα σπίτι που είχε πάει να επισκεφτεί «συντρόφους του». Επιχείρησε να διαφύγει [από τις αρχές] και τον έπιασαν μετά από καταδίωξη περίπου διακοσίων μέτρων, κατά την οποία [οι αστυνομικοί] πυροβόλησαν προς το μέρος του.
6. Ο Λεντάκης δήλωσε:
   στον σταθμό της Aσφάλειας επί της οδού Μπουμπουλίνας, στον οποίο τον μετέφεραν στις αρχές του Οκτωβρίου, κρατήθηκε σε καθεστώς απομόνωσης σε ένα κελί στον τέταρτο όροφο. Ανακρίθηκε αρκετές φορές από τον επιθεωρητή Λάμπρου και από τον Αξιωματικό της Αστυνομίας Καραπαναγιώτη για να του αποσπάσουν πληροφορίες σχετικά με τις επαφές και τις δραστηριότητες του. [Ο Λεντάκης] υπέστη σωματική κακοποίηση και δυο φορές του έκαναν «φάλαγγα» στο δωμάτιο των ντους στην ταράτσα του σταθμού της Ασφάλειας [επί της Μπουμπουλίνας]. Εξαιτίας της πρώτης φάλαγγας υπέφερε από εγκεφαλικό επεισόδιο [διάσειση], ενώ είχε ήδη υποστεί τρία παρόμοια επεισόδια κατά το πρόσφατο παρελθόν, επειδή είχε δεχτεί χτυπήματα στο κεφάλι κατά τη συμμετοχή του σε διαδηλώσεις στους δρόμους.
7. [Ο Λεντάκης] περιέγραψε τη «φάλαγγα» και τη σωματική κακοποίηση την οποία υπέστη ως εξής:
   «Όταν μιλάω για σωματικό βασανισμό εννοώ, ότι χτυπήθηκα βάναυσα, συστηματικά, και καθόλου ανοργάνωτα. Εννοώ, ότι αν κάποιος με κρατούσε και μου έδινε τέσσερα με πέντε χτυπήματα, αυτό δεν είναι τίποτα: Συστηματικά με πήγαιναν στην ταράτσα δυο φορές [τη μέρα]: ήμουν δεμένος με σχοινί πάνω σε έναν πάγκο, έδεναν τα χέρια και τα πόδια μου, έκλειναν τα μάτια μου με ένα πανί – υπήρχαν περίπου έξι με επτά από πάνω, οι δυο αξιωματικοί τους οποίους ανέφερα, δε συμμετείχαν από όσο γνωρίζω. Άρχισαν να με χτυπούν με ένα μεγάλο κλαδί ελιάς στα πόδια μου, [πάνω από] τα παπούτσια μου – δεν έβγαλα τα παπούτσια μου – εδώ (επιδεικνύει το σημείο) στο κάτω μέρος των ποδιών. Οφείλω να ομολογήσω, ότι κατά το παρελθόν υπέφερα τρία εγκεφαλικά επεισόδια [διασείσεις]. Αναφέρομαι σε φοιτητικές πορείες όταν σπούδαζα. Τα πρώτα χτυπήματα δεν μου προκάλεσαν πόνο στα πόδια, κυρίως ένιωθα σαν να κεραυνοβολούσαν το κεφάλι μου. Αυτό συνεχίστηκε για πολύ ώρα.»
8. [Ο Ανδρέας Λεντάκης] περιέγραψε σε ειδικούς ιατρούς, ότι στους ξυλοδαρμούς περιλαμβάνονταν:
   «χτυπήματα…στο κεφάλι και στα γεννητικά όργανα με [αυτοσχέδια] κλομπ, από κάλτσες γεμισμένες με άμμο» και όπως υποστηρίζουν στην αναφορά τους:
   «είχε αναπτύξει οσχεϊκό οίδημα και για κάποιες ημέρες, περίπου για τρεις με τέσσερις εβδομάδες αντιμετώπιζε δυσκολία στην ούρηση, είχε δυσουρία και συχνοουρία. Τα πόδια του [Λεντάκη] παρέμειναν οιδηματικά και μαυρισμένα για ένα διάστημα, αλλά δεν είχε πληγές πάνω τους».
9. Εκείνος [ο Ανδρέας Λεντάκης] δήλωσε, ότι ανάμεσα στα άτομα που τον χτυπούσαν, αναγνώρισε δυο αστυνομικούς από το «φοιτητικό τμήμα», ο ένας ήταν ο Χρηστάκης και ο άλλος ο Βλάσσης, καθώς στην αρχή το δέσιμο των ματιών του [Λεντάκη] δεν ήταν πολύ σφιχτό και είδε ανθρώπους να σκύβουν κάτω, αλλά τότε έβαλαν κομμάτια χαρτιού από κάτω [από το πανί με το οποίο είχαν δέσει τα μάτια του].
   Ο Κραβαρίτης βρισκόταν εκεί και του ζήτησε [του Λεντάκη] στην αρχή να πει τα πάντα, αλλιώς «κανείς δε ξέρει τι μπορεί να συμβεί». Όταν ρωτήθηκε [ο Λεντάκης] για τον γιατρό Κιούπη, εκείνος απάντησε ότι κανένας γιατρός δεν ήταν παρών [στην ανάκριση].
10. Όμως, αργότερα ο γιατρός ήρθε μετά από απαίτηση του [Λεντάκη], στον οποίο ανέφερε τα συμπτώματα που είχαν προκληθεί από τον ξυλοδαρμό, αλλά για τον ίδιο τον ξυλοδαρμό δεν του μίλησε. Μετά επέμεινε να πάει να δει γιατρό σε νοσοκομείο και όντως τον πήγαν να δει τον γιατρό Οικονόμο.

* Ο Κωνσταντίνος Λεντάκης σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στις κλασσικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Το 2017 αναγορεύτηκε διδάκτορας του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ το 2014 διετέλεσε ειδικός σύμβουλος των υπουργών Αβραμόπουλου και Δένδια στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.