Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας
Το 1821 οι πρόγονοί μας ξεσηκώθηκαν για Ελευθερία και για απαλλαγή από τον αλλόθρησκο κατακτητή. Δεν ήταν επανάσταση ταξική ούτε γνήσιο αντίγραφο των επαναστάσεων άλλων λαών. Ήταν η κραυγή αγωνίας των Ορθοδόξων Ελλήνων, η οποία εκφράζεται χαρακτηριστικά από τα κείμενα της εποχής.
Επιλέγω τρεις χαρακτηριστικές μαρτυρίες. Μία διακήρυξη, ένα ποίημα και μία επιστολή.
Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας προηγείται του Προσωρινού Νόμου της Επιδαύρου, τον οποίο συνέταξε η Α΄ Εθνοσυνέλευση. Με ημερομηνία 1.1.1822 οι πρωταγωνιστές του Αγώνος δηλώνουν:
«ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΥ ΤΡΙΑΔΟΣ. Το Ελληνικόν Έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον δια των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν Συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων την Πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν».
Η επίκληση της Αγίας Τριάδος καταδεικνύει το πνευματικό υπόβαθρο του Αγώνος. Βεβαίως διάβαζαν αρκετοί Έλληνες τα κείμενα του Διαφωτισμού, όμως το κυρίαρχο στοιχείο στην ιδεολογία τους ήταν η Ορθόδοξη Πίστη και η συνείδηση της διαχρονικής συνέχειας του Ελληνισμού.
Η δεύτερη μαρτυρία είναι ένα ποίημα, το οποίο έγραψε ο Σαμιώτης αγωνιστής Γεώργιος Κλεάνθης.
«Για του Χριστού την Πίστη την Αγία
Και της Πατρίδος την Ελευθερία
Γι’ αυτά τα δύο πολεμώ
Αυτά τα δύο επιθυμώ
Κι αν δεν τα αποκτήσω
Τι μ’ ωφελεί να ζήσω;»
Σαφής ο λόγος, αδιάσειστη η μαρτυρία για τα κίνητρα των επαναστατών.
Το τρίτο κείμενο είναι μία επιστολή, την οποία έστειλε σε Ευρωπαίους διπλωμάτες, τον Δεκέμβριο του 1825 από την Γενεύη, ο Ιωάννης Καποδίστριας. Τρία χρόνια μετά την παραίτησή του από την Κυβέρνηση του Τσάρου και δύο χρόνια πριν εκλεγεί Κυβερνήτης της Ελλάδος.
«Οι Έλληνες … περιεφρόνησαν υπέρ το δέον τους κινδύνους τούτους, αλλ’ η πίστις των εις τον Θεόν και εις το δίκαιον του Αγώνος των, τούς δίνει δύναμιν δια να τους αψηφούν ακόμα. Η δε πεποίθησίς των αύτη είναι τόσον αμετάβλητος όσον και η θρησκεία των. Εις την Εκκλησίαν και δια της Εκκλησίας, δεν έπαυσαν να αποτελούν χωριστήν εθνότητα, από της εποχής της υπερισχύσεως των Τούρκων. Δια της Εκκλησίας των λοιπόν και πάλιν θα σωθούν και θα το επιτύχουν ικετεύοντες εκ βάθους καρδίας τον μόνον ηγεμόνα του κόσμου, ο οποίος είναι προστάτης των» (Σαράντου Καργάκου, Η Ελληνική Επανάστασις του 1821, τόμος Γ΄, σελ. 287).
Ο κορυφαίος ευρωπαίος διπλωμάτης της εποχής εκείνης καθιστά σαφές ότι οι Έλληνες θεωρούν ηγεμόνα τους μόνο τον Θεό και διαφύλαξαν την εθνική τους ταυτότητα με τη βοήθεια της Εκκλησίας.
Οι πρωταγωνιστές του 1821 ήσαν Ορθόδοξοι Χριστιανοί και όχι ουδετερόθρησκοι!
*Ο Κωνσταντίνος Χολέβας είναι Πολιτικός Επιστήμων
