Η εφημερίδα La Croix με τίτλο « Σάμος η ντροπή της Ευρώπης» και σχετική φωτογραφία, δημοσιεύει εκτενή ανταπόκριση- ρεπορτάζ των ειδικών απεσταλμένων στη Σάμο, Thomas Jacobi και Marie Verdier, με τίτλο: «Εδώ στη Σάμο είναι η ντροπή της Ευρώπης»
Η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες καταγγέλλει τις «άθλιες» συνθήκες διαβίωσης των 4.000 αιτούντων άσυλο, που βρίσκονται στο νησί της Σάμου.
Οι κάτοικοι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι και ζητούν το κλείσιμο του hotspot που δημιουργήθηκε μετά τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και το κλείσιμο των συνόρων, τον Μάρτιο του 2016.
Αναφέρει, μεταξύ άλλων:
Ο Μιχάλης Μητσός, πρόεδρος της ένωσης εστιατόρων, ανέφερε πόσο βαθιά αναστατώθηκε η ειρηνική ζωή της Σάμου, αφού, μετά τη συμφωνία που συνήφθη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας, τον Μάρτιο του 2016, οι χιλιάδες πρόσφυγες από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή βρίσκονται παγιδευμένοι στο νησί, που έχει μετατραπεί σε ανοιχτή φυλακή, όχι μακριά από τις τουρκικές ακτές. «Οι αρχές κρύβουν αυτό που συμβαίνει. Πρέπει να καταγγελθεί σε όλη την Ευρώπη», αναφέρει.
Στα υψώματα της Σάμου, περίπου 4.000 αιτούντες άσυλο βρίσκονται σε «άθλιες» συνθήκες σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η οποία πίεσε τις ελληνικές αρχές να λάβουν μέτρα έκτακτης ανάγκης πριν από το χειμώνα. Έκτοτε, τίποτα δεν άλλαξε. Και οι 7.000 κάτοικοι αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από την Ελλάδα και την Ευρώπη. «Δεν είμαστε ρατσιστές. Διασώσαμε τους Σύριους όταν έφτασαν κατά χιλιάδες, το 2015. Σήμερα είναι απαραίτητο οι μετανάστες να στεγάζονται καλύτερα στην ηπειρωτική χώρα και να ανακουφιστούν οι Σαμιώτες», ισχυρίζεται ο Μιχάλης Μητσός.
Στη συνέχεια το άρθρο αναφέρεται στη μαρτυρία ενός μετανάστη από τη Γουινέα, ο οποίος μεταφέρει την εμπειρία του. «Είχαμε καλύτερη μεταχείριση στις τουρκικές φυλακές, τουλάχιστον είχαμε στέγη, στρώμα, θέρμανση, φαγητό», λέει.
Ο Μάνος Λογοθέτης, γνωστός σε όλους ως « ο γιατρός Μάνος», ο μόνος γιατρός που υπηρετεί στο κέντρο υποδοχής, θα εξηγήσει αργότερα, ότι το βράδυ «οι άντρες ουρούν σε φιάλες» και ότι «οι γυναίκες βάζουν πάνες έτσι ώστε να μην βγαίνουν από τις σκηνές τους, εξαιτίας του σκοταδιού, του κρύου, των ζώων, της βίας, των ναρκωτικών. Στρατηγικές επιβίωσης για αυτούς τους επιζώντες, που αψήφησαν τον χειμώνα κάτω από μικρές σκηνές κατασκήνωσης, σε απότομες πλαγιές, να τους χτυπά ο άνεμος και η βροχή, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, με νερό και είκοσι τουαλέτες πολύ μακριά στο κέντρο υποδοχής.
Έχει περάσει πολύς χρόνος από τη στιγμή που τα μεταλλικά υπόστεγα και τα κοντέινερς, που εγκαταστάθηκαν για 640 άτομα στο πρώην στρατιωτικό στρατόπεδο που περιβάλλεται από σύρματα, δεν μπορούν πλέον να φιλοξενήσουν νέες αφίξεις … Μόνο μερικές οικογένειες στεγάζονται στα 49 διαμερίσματα που νοικιάζονται στο νησί. Έτσι καθώς η ζούγκλα επεκτείνεται, «όσοι φτάνουν εγκαθιστούν τις σκηνές τους στις θέσεις που μέχρι τότε ήταν οι άγριες τουαλέτες στο δάσος», δήλωσε ο γιατρός Μάνος.
Καταφεύγουμε κάτω από μια τέντα με τη σφραγίδα “UNHCR”, ένα μικρό σημείο συγκέντρωσης ανάμεσα σε τέσσερις σκηνές, όπου μαζεύονται μια ντουζίνα από τους μετανάστες. Υπό το φως ενός ηλιακού λαμπτήρα που διανέμεται πρόσφατα από μια ΜΚΟ, ακούμε ιστορίες, προσποιούμενοι ότι αγνοούμε τον θόρυβο των αρουραίων που βρίσκονται γύρω. Νόμιζαν ότι είχαν αφήσει πίσω τους τα βάσανα. Από τη Γουινέα, το Καμερούν, το Κογκό, κλπ., όλοι βρίσκονται εδώ για τρεις, έξι, εννέα μήνες. Η αναμονή, η αδράνεια, οι εξευτελιστικοί χώροι καταστρέφουν τα πιο εκπαιδευμένα μυαλά.
Το ρεπορτάζ αναφέρει μαρτυρίες μεταναστών και συνεχίζει:
«Μπορεί να είναι πολύ επιβλαβής η διήγηση αυτών που έχουν περάσει, οι άνθρωποι ξαναζούν αυτό που έχουν ζήσει. Είμαστε χωρίς καμία βοήθεια για να τους υποστηρίξουμε, υπάρχει ένας μόνο ψυχολόγος στο κέντρο υποδοχής, η έλλειψη φροντίδας για την ψυχική υγεία είναι μια μεγάλη ανησυχία », αναφέρει ο Bogdan Andrei, η αληθινή ψυχή του νησιού . Ήρθε από τη Ρουμανία στις αρχές του 2016, ίδρυσε επί τόπου τη ΜΚΟ «Σάμος Volonteers». Οι εθελοντές από διαφορετικές χώρες, επίσης, «ζουν δύσκολα σε συναισθηματικό επίπεδο», προσθέτει. Έτσι, η ΜΚΟ έχει θεσπίσει έναν χρυσό κανόνα: «εστιάζουμε εντελώς στο παρόν».
Το κέντρο καταγραφής και ταυτοποίησης των αιτούντων άσυλο θα έπρεπε να είναι μόνο ένας χώρος διέλευσης για διαμονές μικρότερες του ενός μηνός. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) επιβεβαιώνει ότι στις πρόσφατες αφίξεις καταγράφονται πλέον ημερομηνίες για συνέντευξη μέχρι το 2021. «Σε όλες τις χώρες, οι διαδικασίες ασύλου είναι χρονοβόρες», αναφέρει κάποιος από το EASO, το γραφείο υποστήριξης για το άσυλο, το οποίο ήρθε για την υποστήριξη των ελληνικών υπηρεσιών. «Αλλά στη Σάμο, λόγω προβλημάτων ασφάλειας, δεν κάνουμε πλέον συνεντεύξεις το βράδυ, πράγμα που περιορίζει τον αριθμό των συνεντεύξεων σε τέσσερες ή πέντε καθημερινά», προσθέτει ο συνομιλητής μας.
Έτσι, κάτω από την τέντα, στη ζούγκλα, ο θυμός υποβόσκει.
«Οι άνθρωποι ψάχνουν για ασθένειες, μπορούν να κάνουν τα πάντα για να γίνουν ευάλωτοι», λέει ο γιατρός Μάνος. Στην πραγματικότητα, είναι όλοι, και εναπόκειται σε μένα να εντοπίσω τους πιο ευάλωτους από τους υπόλοιπους, σύμφωνα με το νόμο». Το status αυτό θεωρητικά δίνει προτεραιότητα για τη μεταφορά στην ηπειρωτική χώρα. «Αλλά υπάρχουν ασθένειες που δεν μπορούμε να διαγνώσουμε εδώ, παραδέχεται ο γιατρός. Και μεταξύ των θυμάτων, υπάρχουν και δήμιοι κρυμμένοι, η δουλειά είναι δύσκολη».
«Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Το προσωπικό είναι ανεπαρκές. Χίλιοι άνθρωποι δεν έχουν ακόμη καταχωρηθεί από τις υπηρεσίες ασύλου», παραδέχεται η διευθύντρια του κέντρου υποδοχής, Μαρία-Δήμητρα Νιούτσικου. Η νεαρή γυναίκα με το ατσάλινο βλέμμα, ασκεί το επάγγελμά της «με πολλή υπομονή και ψυχραιμία». Δεν είναι «επηρεασμένη» και δεν ανησυχεί για χιλιάδες σκηνές «σε ιδιωτικούς χώρους έξω από το κέντρο υποδοχής». Είναι «για να ηρεμεί την κατάσταση» απέναντι στις αυξανόμενες εντάσεις επειδή το αρμόδιο γραφείο για την παροχή ραντεβού έκλεισε για δύο εβδομάδες το Φεβρουάριο. Και οι ΜΚΟ δεν έχουν το δικαίωμα να εισέλθουν στο κέντρο υποδοχής «γιατί δεν είναι διαπιστευμένες στο Υπουργείο Μετανάστευσης».
Πολύ λίγο συνηθισμένοι σε αυτό τον εξοστρακισμό, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κρατούν μια πικρή ανάμνηση. Πριν εγκαταλείψουν το νησί την άνοιξη του 2018, η ΜΚΟ είχε προσφερθεί να επισκευάσει τουαλέτες, ντους, σπασμένα παράθυρα, ηλεκτρικό σύστημα κλπ. «Αρνήθηκαν τα πάντα», αναφέρει ο Clément Perrin, τότε επικεφαλής της αποστολής. «Ήμασταν σε μια λογική έκτακτης ανάγκης, αλλά λόγω της εμμονής για τις εισροές, υπήρχε ξεκάθαρα η επιθυμία να μην βελτιωθούν οι απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης», θυμάται.
Η μόνη ανοχή που υπάρχει είναι για τη «Samos volonteers» στο να συλλέγει τα άπλυτα.
Η ΜΚΟ «Δικηγόροι Χωρίς Σύνορα – Γαλλία (ASF)» κατανόησε γρήγορα την παγίδα αμέσως μόλις έφτασε στη Σάμο, στις αρχές του 2019 για να προσφέρει νομική βοήθεια στους αιτούντες άσυλο. «Μόνο η Ελληνίδα δικηγόρος που συνεργάζεται με εμάς, επιτρέπεται να συλλέγει πληροφορίες σε σχέση με τα αρχεία των υπηρεσιών ασύλου, αναφέρει η συντονίστρια Domitille Nicolet. Ωστόσο, οι ανάγκες είναι τεράστιες». Η ASF φοβάται ότι πρέπει να εγκαταλείψει αυτό το ξεχασμένο νησί, καθώς η ΜΚΟ έχει λάβει χρηματοδότηση μόνο μέχρι το τέλος Μαρτίου.
«Όλα έχουν πάει από το κακό στο χειρότερο μετά τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Πριν υπήρχε τοπική υποστήριξη, το Δημαρχείο συντόνιζε τη δράση των εθελοντών και λάμβανε τις δωρεές. Ο Bogdan Andrei είδε τότε « τις ΜΚΟ να φεύγουν, το δήμο να απομακρύνεται και τα ευρωπαϊκά χρήματα να μην φτάνουν στους δικαιούχους».
«Το Δημαρχείο δεν είναι εξουσιοδοτημένο να χειρίζεται τη μεταναστευτική κρίση. Το κράτος θέλει να ελέγχει τα πάντα. Τα καταλύματα και η διατροφή είναι ευθύνη του Υπουργείου Άμυνας που δεν είναι αρμόδιο», αναφέρει ο δήμαρχος Μιχάλης Αγγελόπουλος που θέλει «μια βιώσιμη λύση» και φοβάται μήπως ο τουρισμός – το 73% του ΑΕΠ του Νησιού – επηρεαστεί, αν και προς το παρόν αυξήθηκε κατά 10% πέρυσι.
«Τα σύνορα ήταν ανοιχτά. Δεν υπήρχαν hotspot». Σήμερα, η Frontex είναι αυτή που ελέγχει. «Απαγορεύεται να βοηθάμε τους πρόσφυγες» Η Ρένα και ο Γιώργος έχουν κρατήσει από καιρό μια ταξιδιωτική τσάντα που βρήκαν στη θάλασσα με «φωτογραφίες, έγγραφα, διπλώματα…», ελπίζοντας να την επιστρέψουν κάποια στιγμή στον ιδιοκτήτη της. Αλλά οι γείτονες τους τρόμαξαν. Και αν τους θεωρούσαν συνεργάτες ενός εμπόρου; «Πετάξαμε την τσάντα».
Τώρα όλα έχουν αλλάξει. Στο νησί μία στις τρεις γεννήσεις, είναι ξένη. Η Ρένα και ο Γιώργος έχουν έναν μακρύ κατάλογο παραπόνων: «Οι πρόσφυγες είναι παντού. Εισβάλλουν σε αθλητικά γήπεδα. Υπάρχουν ουρές στο ταχυδρομείο, το νοσοκομείο είναι πλήρες. Οι κάτοικοι φοβούνται. Δεν αφήνουν τα παιδιά τους να βγαίνουν μόνα τους, κλείνουν τα σπίτια τους και δεν κρεμούν τα ρούχα τους έξω». Ο Philippe Leclerc, εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στην Ελλάδα, συμφωνεί: «Ο πληθυσμός ξεσηκώθηκε, ρίχνουμε λάδι στη φωτιά».
Έτσι, για τη Ρένα και τον Γιώργο, ήρθε η ώρα να πουν τέλος στο hotspot, τέλος για το σχέδιο για δεύτερο hotspot, επάνω στο βουνό. «Οι πρόσφυγες και οι κάτοικοι θέλουν το ίδιο πράγμα, να συνεχίσουν το δρόμο τους!». Στις 7 Φεβρουαρίου, συγκεντρώθηκαν στην κεντρική πλατεία 3.000 άτομα, πολλοί ιερείς στην πρώτη γραμμή, πριν να διαλυθούν μέσα σε μια καλή ατμόσφαιρα. Ήταν «η μεγαλύτερη κινητοποίηση που γνώρισε ποτέ η Σάμος!» αναφέρει ο Μιχάλης Μητσός, το αφεντικό της Joy. Για τον Μητροπολίτη Ευσέβιο, είναι σαφές ότι «η κατανόηση μειώνεται. Δεν αντέχουμε πια».
