Πριν από μια εβδομάδα ο Τομέας Υγείας της Νέας Δημοκρατίας διοργάνωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση στα γραφεία του κόμματος, όπου είχα τη χαρά να είμαι ομιλήτρια με αντικείμενο τις Νέες Τεχνολογίες στο Τομέα της Υγείας. Σκοπός της τοποθέτησής μου … να προβληματιστούμε όλοι οι συμμετέχοντες σχετικά με τις νέες προκλήσεις που συνεπάγονται οι τεχνολογικές εξελίξεις στην ιατρική και κυρίως στον τρόπο θεραπείας και περίθαλψης των ασθενών.
Κατά την περασμένη δεκαετία η ψηφιακή τεχνολογία και οι τηλεπικοινωνίες μεταμόρφωσαν τον κόσμο στον οποίο ζούμε αλλάζοντας τα πάντα, από τον τρόπο που βλέπουμε τηλεόραση μέχρι τον τρόπο που καλούμε ταξί. Τώρα μια νέα επανάσταση λαμβάνει χώρα, καθώς μια σειρά νέων τεχνολογιών, όπως η τηλεϊατρική, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η αυτοματοποίηση διαδικασιών και το 5G, έχουν έρθει για να αλλάξουν δια παντός τον τρόπο θεραπείας και περίθαλψης των ασθενών.
Οι νέες τεχνολογίες έχουν αδιαμφησβήτητα ένα πολύ θετικό αντίκτυπο στον τομέα της υγείας, διότι ο μετασχηματισμός της υγειονομικής περίθαλψης στην ψηφιακή ενιαία αγορά ωφελεί τους ανθρώπους, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης αλλά και την οικονομία. Οι ψηφιακές τεχνολογίες όπως το 5G, η τεχνητή νοημοσύνη και η υπερυπολογιστική τεχνολογία προσφέρουν νέες ευκαιρίες και μεταμορφώνουν τον τρόπο που λαμβάνουμε και παρέχουμε υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης. Παράλληλα, παρέχουν καινοτόμες προσεγγίσεις για μια ολοκληρωμένη υγειονομική και κοινωνική φροντίδα. Τα δεδομένα υγείας και οι προηγμένες αναλύσεις δεδομένων μπορούν να βοηθήσουν στην επιτάχυνση της επιστημονικής έρευνας, της εξατομικευμένης ιατρικής, της έγκαιρης διάγνωσης των ασθενειών και στην εύρεση των αποτελεσματικότερων θεραπειών.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ληφθεί ήδη οι πρώτες πρωτοβουλίες στο σχετικό πεδίο. Συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 2017 συγκροτήθηκε Ομάδα Εργασίας για την προώθηση της ψηφιακής καινοτομίας για μια καλύτερη υγεία και περίθαλψη στην Ευρώπη.
Τον Απρίλιο του 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε Ανακοίνωση σχετικά με τη διευκόλυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του τομέα της υγείας και της περίθαλψης στην ενιαία ψηφιακή αγορά, την ισχυροποίηση των πολιτών και την ανάπτυξη μιας υγιέστερης κοινωνίας. Στην Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ορίζονται τρεις προτεραιότητες: Πρώτον, η ασφαλής πρόσβαση των πολιτών στα δεδομένα υγείας τους και η διασυνοριακή ανταλλαγή των δεδομένων αυτών. Δεύτερον, η εξατομικευμένη ιατρική μέσω κοινής ευρωπαϊκής υποδομής δεδομένων, επιτρέποντας σε ερευνητές και άλλους επαγγελματίες να συγκεντρώνουν πόρους (δεδομένα, τεχνογνωσία, ικανότητα επεξεργασίας υπολογιστών και αποθήκευσης) σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τρίτον, η ενδυνάμωση του πολίτη με ψηφιακά εργαλεία προκειμένου να τονωθεί η πρόληψη και να διευκολυνθεί η αλληλεπίδραση μεταξύ χρηστών και παρόχων υγειονομικής περίθαλψης.
Στις 6 Φεβρουαρίου 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε Σύσταση σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ηλεκτρονικό Μορφότυπο Ανταλλαγής Αρχείων Υγείας, το οποίο θα διευκολύνει τη διασυνοριακή πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας, εξασφαλίζοντας παράλληλα τα υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας και προστασίας των δεδομένων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ως αναγκαία την πρόσβαση στα υφιστάμενα δεδομένα καθώς και την ύπαρξη σωστής υποδομής ώστε να παρέχονται έγκαιρα πληροφορίες σχετικά με τις υφιστάμενες υγειονομικές συνθήκες προκειμένου να εξοικονομηθεί χρόνος για τους ασθενείς και τους γιατρούς και να μειωθεί το κόστος των νοσοκομείων.
Διάφορες χώρες, όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Δανία έχουν λάβει πρωτοβουλίες όσον αφορά στη γονιδιωματική και στην εξατομικευμένη ιατρική επενδύοντας σημαντικά ποσά.
Σε επίπεδο διασυνοριακής και ασφαλούς πρόσβασης στα δεδομένα υγείας οι πρώτες συνεργασίες, που έχουν δημιουργηθεί είναι μεταξύ Φιλανδίας και Εσθονίας καθώς και μεταξύ Λουξεμούργου και Τσεχίας. Δηλαδή οι Φινλανδοί πολίτες έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν φάρμακα στην Εσθονία χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικές συνταγογραφήσεις, ενώ οι γιατροί του Λουξεμβούργου θα μπορούν σύντομα να έχουν πρόσβαση στα συνοπτικά ιστορικά υγείας των Τσέχων ασθενών.
Στον αντίποδα αυτών των εξελίξεων στην Ευρωπαϊκή μας «γειτονιά», στην Ελλάδα είμαστε ουραγοί και σε αυτό το ευαίσθητο θέμα, καθώς δεν υπάρχει εθνική στρατηγική και ανάληψη πρωτοβουλιών στο τομέα του e-health.
Στη χώρα μας στον τομέα του e-health υπάρχουν μόνο τέσσερα έργα τα οποία βρίσκονται ακόμα σε επίπεδο ένταξης στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μεταρρύθμιση του Δημοσίου Τομέα 2014- 2020. Πρόκειται για την Ολοκληρωμένη Πληροφοριακή Υποστήριξη Εθνικού Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, την Ανάπτυξη, εφαρμογή και λειτουργία ολοκληρωμένου μηχανισμού διαχείρισης κεντρικών μητρώων και υπηρεσιών διαλειτουργικότητας ηλεκτρονικής υγείας (National e-health Interoperability Framework), τη Διασύνδεση δημόσιων νοσοκομείων στο δίκτυο ΕΔΕΤ μέσω επέκτασης του Νεφοϋπολογιστικού συστήματος για την Υγεία και την Ηλεκτρονικοποίηση Διαδικασιών Εθνικού Συστήματος Αιμοδοσίας.
Είναι προφανές ότι η ψηφιακή «θεραπεία» για το ελληνικό σύστημα Υγείας δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί καθώς και πως ότι έχει γίνει μέχρι σήμερα έχει γίνει αποσπασματικά και χωρίς συνεκτική στρατηγική. Κι είναι γνωστό ότι σε ….σοβαρές παθήσεις, η αντιμετώπιση χρειάζεται αυστηρό προγραμματισμό, σχέδιο και καλή συνεννόηση όλων όσοι εμπλέκονται. Όπως επίσης, είναι προφανές ότι οι καθυστερήσεις είναι σε βάρος του «ασθενή». Ήδη οι καθυστερήσεις είναι παρά πολλές και οι μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν, ιδιαίτερα στον τομέα του e-health, εξαιρετικά βαθιές.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο η αλματώδης πρόοδος των νέων τεχνολογιών και στη χώρα μας, με πολλές τεχνολογικές καινοτομίες, με τη μορφή νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων ασθενειών και την εξεύρεση σύγχρονων μεθόδων έγκαιρης διάγνωσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης τους. Με σκοπό τη δημιουργία ενός σύγχρονου, ψηφιακού συστήματος υγείας, στο οποίο ο πολίτης θα είναι ο επωφελούμενος. Ώστε να μπορεί να είναι πραγματικά δίκαιο, με τους όρους που θέτει ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος. Ώστε να είναι αποτελεσματικό και βιώσιμο, με τα σύγχρονα μέσα που εναποθέτει η έρευνα και τελικά η καινοτομία στα χέρια των γιατρών. Ώστε να είναι ένας πολύ σοβαρός λόγος για να νιώθεις ασφαλής στην Ελλάδα. Με δυνατότητες που μπορούν να υποστηριχθούν και να συνδυαστούν και με επενδύσεις που να κάνουν τις σύγχρονες υπηρεσίες Υγείας, «εθνικό» πλεονέκτημα για τη χώρα.
Ίσως, με τα δεδομένα που έχουμε σήμερα μπροστά μας, αυτά να φαίνονται φιλόδοξα. Κι όμως, αν τα δούμε με διαφορετικό φακό δεν είναι τόσο μακριά. Αν τα δούμε υπό το πρίσμα της ειλικρινούς συνεργασίας, ενός εθνικού σχεδίου με προγραμματισμό και στόχους και με άξονα τις εξελίξεις στο e-health, είναι στο χέρι μας.
Άλλωστε, ο πολίτης- είτε όταν θέτει στην κορυφή των απαιτήσεων του τη διασφάλιση του κοινωνικού αγαθού της Υγείας, είτε τη στιγμή που ως πάσχων, χρειάζεται την υποστήριξη του μηχανισμού για την θεραπεία του- κοιτάει προς μία κατεύθυνση. Σε αυτήν οφείλουμε να συναντιόμαστε όλοι, δίνοντας την καλύτερη και πλέον σύγχρονη απάντηση στις ανάγκες του.
