Αύριο Τρίτη στις Ηνωμένες Πολιτείες διεξάγονται οι ενδιάμεσες εκλογές για τον Κογκρέσο, Βουλή των Αντιπροσώπων και Γερουσία. Αποκαλούνται ενδιάμεσες, διότι λαμβάνουν χώρα στο μέσον της θητείας του Αμερικανού Προέδρου, και παραδοσιακά πολλοί είναι αυτοί, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος, τα πολιτικά κόμματα, και οι ίδιοι οι υποψήφιοι, που προσπαθούν να τους δώσουν χαρακτήρα δημοψηφίσματος όσο αφορά τον εκάστοτε ένοικο του Λευκού Οίκου και τις πολιτικές του.
*Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Οι αυριανές εκλογές δεν αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα, και ειδικά λόγω της παρουσίας του Ντόναλντ Τράμπ στο Οβάλ Γραφείο, η υπερβολή αυτή έχει πάρει διαστάσεις παγκόσμιας ακτινοβολίας. Είναι όμως πραγματικά δημοψήφισμα για τον Τράμπ, και θα αλλάξει τίποτα στη διεθνή πολιτική των ΗΠΑ, από το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών; Ας δούμε λοιπόν τι είναι μύθος και τι πραγματικότητα.
Τα νούμερα…
Όταν αύριο ανοίξουν οι κάλπες στις ΗΠΑ, θα κριθούν οι 435 έδρες της Βουλής των Αντιπροσώπων, 35 έδρες στη Γερουσία, 36 από τους 50 κυβερνήτες Πολιτειών, αλλά και δεκάδες, αξιωματούχοι, συμβούλια, δικαστές, σερίφηδες, και πολιτικές σε τοπικό επίπεδο. Μιλάμε για ένα εξαιρετικά σύνθετο πολιτικό σύστημα και διαδικασία, η οποία στο κέντρο της έχει αυτό που στην Αμερική αποκαλείται checks and balances, έλεγχος και ισορροπία, έτσι ώστε κάθε επίπεδο εξουσίας να ελέγχεται και να πιέζεται να προχωρήσει σε συμβιβασμούς με στόχο να διαμορφωθούν και να εφαρμοστούν πολιτικές που απηχούν την ευρεία πλειοψηφία του εκλογικού σώματος.
Οι πλειοψηφίες σε Βουλή και Γερουσία επί του παρόντος είναι, στη Βουλή 235 Ρεπουμπλικάνοι, 193 Δημοκρατικοί, και 7 κενές, για διάφορους λόγους έδρες, και στη Γερουσία, 51 Ρεπουμπλικάνοι, 47 Δημοκρατικοί και 2 Ανεξάρτητοι, οι οποίοι όμως στηρίζουν τη μειοψηφία των Δημοκρατικών.
Το σύστημα και η σημασία του…
Κάθε δύο χρόνια λοιπόν, κρίνεται το σύνολο της Βουλής των Αντιπροσώπων, το 1/3 της Γερουσίας. Η Βουλή των Αντιπροσώπων, είναι ένα νομοθετικό σώμα το οποίο μπορεί να διαμορφώνει και να ψηφίζει νομοσχέδια, αλλά έχει και τη δυνατότητα να διαμορφώνει κατηγορητήριο και να παραπέμπει τον Πρόεδρο, για δίκη την οποία θα διεξάγει η Γερουσία, και αυτό έχει τη σημασία του με βάση τις εξαγγελίες των Δημοκρατικών σε αυτές τις εκλογές.
Η Γερουσία από την άλλη πλευρά είναι το νομοθετικό σώμα το οποίο, εκτός από τη διαμόρφωση και ψήφιση νομοσχεδίων, έχει την εξουσία επικύρωσης ή απόρριψης κυβερνητικών αξιωματούχων, δικαστών, πρέσβεων, κεντρικού τραπεζίτη, Διευθυντών CIA και FBI, αλλά, και είναι κρίσιμο αυτό, διεθνών συμφωνιών που συνάπτει ο Πρόεδρος με άλλες χώρες και οργανισμούς. Και όπως ήδη αναφέραμε, μετά από παραπομπή του Προέδρου σε δίκη από τη Βουλή, διεξάγει την ακροαματική διαδικασία, και αθωώνει ή καταδικάζει με ενισχυμένη πλειοψηφία 2/3.
Δημοσκοπήσεις- προβλέψεις….
Εάν δώσει κανείς σημασία σε δημοσκοπήσεις και προβλέψεις, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψιν τις πρόσφατες παταγώδεις αποτυχίες τους, οι Δημοκρατικοί αναμένεται να ανακτήσουν την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στη Γερουσία το πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά, με τους Ρεπουμπλικάνους όχι μόνο να διατηρούν την πλειοψηφία αλλά να έχουν σοβαρή πιθανότητα να τη διευρύνουν.
Μέχρι πριν λίγες εβδομάδες η επικρατούσα προπαγάνδα στα μέσα ενημέρωσης των ΗΠΑ, αλλά και διεθνώς ήταν ότι έρχονταν ένα Blue Wave (Μπλε Κύμα, από το μπλε χρώμα του Δημοκρατικού Κόμματος). Τώρα στο παρά πέντε των εκλογών κανείς δεν το αναφέρει, γιατί τα δεδομένα έχουν αλλάξει δραματικά.
Η ατζέντα…
Παραδοσιακά η κατάσταση της οικονομίας είναι καθοριστική για την έκβαση τον ενδιάμεσων εκλογών του Κογκρέσου. Καθώς αύριο ανοίγουν οι κάλπες η αμερικανική οικονομία δημιούργησε 250.000 νέες θέσεις εργασίας τον μήνα Οκτώβριο, ξεπερνώντας τις προσδοκίες, η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 50 χρόνων, 3,7%. Οι μισθοί ανέβηκαν κατά 3% το υψηλότερο ποσοστό από την μεγάλη οικονομική κρίση του 2008. Αυτά είναι στοιχεία για τα οποία ο ένοικος του Λευκού Οίκου, δικαιολογημένα μπορεί να είναι υπερήφανος και να κομπάζει, εάν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη τις μεγάλες φοροαπαλλαγές που πέρασε, η κατάργηση των γραφειοκρατικών περιορισμών για επιχειρήσεις και επενδύσεις, ο τεράστιος προϋπολογισμός για τις ένοπλες δυνάμεις, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης της αγοράς.
Παρόλα αυτά ακόμα και αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ως θέσφατο, όπως έχει αποδείξει η πολιτική ιστορία των ΗΠΑ. Το 1966 για παράδειγμα η αμερικανική οικονομία με το Great Society του Προέδρου Λίντον Τζόνσον, κάλπαζε, και παρόλα αυτά οι Ρεπουμπλικάνοι κέρδισαν τις ενδιάμεσες. Το 1994 επί Μπίλ Κλίντον η οικονομία πήγαινε καλά, και παρόλα αυτά ο Νιούτ Γκίνγκριτς με το «Συμβόλαιο με την Αμερική», σάρωσε στις ενδιάμεσες εκλογές ανακτώντας την πλειοψηφία στη Βουλή. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τον Κλίντον να κερδίσει άνετα τις προεδρικές εκλογές του 1996.
Η εμμονή των Δημοκρατικών και των μέσων ενημέρωσης να μάχονται τον Πρόεδρο με την έρευνα για το δήθεν σκάνδαλο με τη Ρωσία, η προοπτική να είναι νέα Πρόεδρος της Βουλής, η ξεθωριασμένη προσωπικότητα της Νάνσυ Πελόσι και η στην ουσία απουσία ουσιαστικών πολιτικών θέσεων, είναι κάτι το οποίο παίζει στο γήπεδο του Αμερικανού Προέδρου και των Ρεπουμπλικάνων.
Η ιδιαιτερότητα αυτής της ατζέντας αυτής της αναμέτρησης…
Οι παραπάνω επισημάνσεις δείχνουν ότι το αμερικανικό πολιτικό σύστημα δεν είναι καλό πεδίο για απλουστεύσεις. Η αυριανή εκλογική αναμέτρηση όμως διεξάγεται σε μια κομβική συγκυρία για τις ΗΠΑ, και τον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχουν κάποια δεδομένα που κυριαρχούν στην ατζέντα που δημιουργούν μια ιδιαιτερότητα. Το μεταναστευτικό, η ασφάλεια και κατ’ επέκταση η σύνδεση του δικαστικού συστήματος έχουν κομβική σημασία σε αυτές τις εκλογές.
Δεν είναι μάλιστα καθόλου τυχάιο ότι ο Πρόεδρος Τράμπ, κάνοντας προεκλογικό αγώνα για τους Ρεπουμπλικάνους, έχει αναδείξει σε κεντρικά θέματα ακριβώς αυτά, σε αντίθεση με τις προεδρικές εκλογές του 2016, όπου κυρίαρχο θέμα του ήταν η οικονομία.
Η ανάσχεση αυτού που τα συστημικά μέσα ενημέρωσης, μέχρι πρόσφατα, Blue Wave των Δημοκρατικών, έχει να κάνει με κάποια γεγονότα που άπτονται αυτού ακριβώς του τρίπτυχου, μεταναστευτικό, ασφάλεια, δικαστήρια.
Το πρώτο σημαντικό γεγονός, είναι το τεράστιο, πολιτικά, λάθος των Δημοκρατικών στη μάχη για την επικύρωση του δικαστή Μπρέτ Κάβανο, στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, από τη Γερουσία. Ο πόλεμος που έκαναν στο δικαστή, σε συνεργασία με τα συστημικά μέσα ενημέρωσης, ήταν πολύ βρώμικος και χαμηλού επιπέδου. Ειδικά μετά την αποκάλυψη ότι μια από τις γυναίκες που κατηγορούσε το δικαστή για βιασμό, παραδέχθηκε ότι δεν το έχει συναντήσει ποτέ. Η νίκη του Προέδρου Τράμπ με την επικύρωση Κάβανο από την Γερουσία, σε συνδυασμό με την τοποθέτηση δικαστών που εφαρμόζουν πιστά το Σύνταγμα, κρατούν την εκλογική του βάση σε εγρήγορση και αυτό είναι κρίσιμο για την αυριανή εκλογική αναμέτρηση.
Το γεγονός ότι κρατά ψηλά στην ατζέντα την προστασία των συνόρων, σε συνδυασμό με μέτρα για δραστικό περιορισμό την παράνομης και από την πίσω πόρτα μετανάστευσης, είναι ένας ακόμη κρίσιμος παράγοντας. Η υπόθεση με το «Καραβάνι» των μεταναστών από την Λατινική Αμερική που κατευθύνονται στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, αποτέλεσε μεγάλο δώρο για τον Πρόεδρο και τους Ρεπουμπλικάνους. Η δηλώσεις υποστήριξης από τους Δημοκρατικούς για το «Καραβάνι», μαζί με την προκλητική στήριξη του από τελείως αποκομμένη από την αμερικανική κοινωνία κοινότητα των ηθοποιών του Χόλυγουντ, έχουν ταυτίσει τους Δημοκρατικούς με ένα θέμα το οποίο προκαλεί ανοικτά τον μέσο Αμερικανό πολίτη. Η σκληρή στάση του Προέδρου Τράμπ, με αποστολή στρατευμάτων στα σύνορα, του έδωσε πόντους.
Επίσης κομβικό είναι το θέμα της ασφάλειας, όπου η σθεναρή στάση του Προέδρου, όσο αφορά τη στήριξη της αστυνομίας, των ενόπλων δυνάμεων και του συνταγματικού δικαιώματος οπλοκατοχής, ενισχύει και αυξάνει την υποστήριξή προς τον ίδιο και τους Ρεπουμπλικάνους, σε ένα σημαντικό αριθμητικά και σταθερό όσο αφορά την παρουσία του στις εκλογές, κομμάτι του εκλογικού σώματος.
Ο παράγοντας Τράμπ…
Η στρατηγική των μέσων ενημέρωσης και των Δημοκρατικών, να καταστήσουν την αυριανή εκλογική αναμέτρηση δημοψήφισμα για τον Τράμπ, έδωσαν στον Αμερικανό Πρόεδρο, ένα μεγάλο δώρο, με δεδομένο ότι όπως, κόντρα σε κάθε πρόβλεψη, έχει αποδείξει, μεγαλουργεί σε συνθήκες σύγκρουσης. Ακόμη και φανατικοί εχθροί του παραδέχονται πλέον ότι είναι, ίσως, ο πιο επιτυχημένος Πρόεδρος (most effective midterm campaigner), σε προεκλογική εκστρατεία ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο.
Εξωτερική πολιτική…
Συνταγματικά ο Πρόεδρος είναι αυτός που έχει απόλυτη ελευθερία, στη διαμόρφωση και την εφαρμογή, της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Το μόνο νομοθετικό σώμα το οποίο θα μπορούσε να του κάνει τη ζωή δύσκολη σε αυτόν τον τομέα είναι η Γερουσία, η οποία όπως ανέφερα παραπάνω, έχει τη δυνατότητα επικύρωσης αξιωματούχων και κυρίως διεθνών συμφωνιών. Η προοπτική διατήρησης και αύξησης της πλειοψηφίας των Ρεπουμπλικάνων στη Γερουσία, στην αυριανή εκλογική αναμέτρηση, καθιστά τις ελπίδες και τις αναλύσεις κάποιων για πλήγμα στον Τράμπ, από το αποτέλεσμα των εκλογών στη πολιτική που εφαρμόζει διεθνώς, ένα ανούσιο αστείο. Αντιθέτως θα πρέπει να φοβούνται ότι η πιθανότητα ανάκτησης της πλειοψηφίας στη Βουλή των Αντιπροσώπων, από τους Δημοκρατικούς, που είναι πιθανόν να του δημιουργήσει κάποια προβλήματα στην διαμόρφωση και εφαρμογή πολιτικής στο εσωτερικό, θα τον αναγκάσει να δώσει πολύ μεγαλύτερη έμφαση και ενέργεια στην προώθηση της ριζοσπαστικά αναθεωρητικής ατζέντας του στο χώρο της διεθνούς πολιτικής. Ας προσέχουν λοιπόν κάποιοι όσο αφορά το τι εύχονται και τι επιδιώκουν να συμβεί αύριο.
Μύθος και πραγματικότητα…
Μπορεί λοιπόν να γράφονται και να ακούγονται πολλά και σίγουρα θα ακουστούν και θα γραφούν πολλά για το αποτέλεσμα των αυριανών ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο στις ΗΠΑ. Σίγουρα κάποιοι μπορεί να αρέσκονται να ακούνε και να ζουν το μύθο τους, περί ορέξεως κολοκυθόπιτα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι έχει να κάνει με την ουσιαστική πραγματικότητα. Οι εκλογές των ΗΠΑ για το Κογκρέσο, λόγω της ιδιαιτερότητας του Αμερικανικού πολιτικού συστήματος, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αποτελέσουν ένδειξη και προάγγελο αλλαγών και εξελίξεων στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, και τις προεδρικές εκλογές του 2020. Δυστυχώς η επιθυμία δεν αποτελεί πραγματικότητα.
Οι αυριανές ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ για το Κογκρέσο είναι ένας σημαντικός, αλλά όχι καθοριστικός για μελλοντικές εξελίξεις παράγοντας. Στην περίπτωση όμως που διαψευστούν οι προβλέψεις και οι Ρεπουμπλικάνοι εκτός της Γερουσίας διατηρήσουν, έστω και οριακά, την πλειοψηφία και στην Βουλή των Αντιπροσώπων ή οι Δημοκρατικοί ανακτήσουν την πλειοψηφία και στα δύο νομοθετικά σώματα, τότε μιλάμε ένα εντελώς νέο παιχνίδι τα επόμενα δυο χρόνια.
Όπως λένε στην Αμερική, it’s going to be a whole new game!
*Ο Δημήτρης Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, μέλος του The International Institute of Strategic Studies, και διετέλεσε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ, και το Πεντάγωνο, στην Ουάσιγκτον.
