Το think tank ATLANTIC COUNCIL δημοσιεύει 40σέλιδη αναλυτική έκθεση με τίτλο “Three Pipelines and Three Seas: BRUA, TAP, the IAP and Gasification in Southeast Europe” (συντάκτης: John M. Roberts) για τις προοπτικές και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανάπτυξη και η διασύνδεση τεσσάρων επενδυτικών σχεδίων φυσικού αερίου (ΦΑ) στην ΝΑ Ευρώπη (αγωγοί TAP, BRUA, IAP και o σταθμός υγροποιημένου αερίου Krk-LNG στην Κροατία*), προκειμένου να επιλυθούν οι διακρατικοί και εταιρικοί ανταγωνισμοί και να προωθηθεί συλλογικά η ευρωπαϊκή στρατηγική ενεργειακής διασύνδεσης Three Seas Ιnitiative (3SI) μεταξύ της Μαύρης, Αδριατικής και Βαλτικής θάλασσας, εξυπηρετώντας την περαιτέρω ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου και την ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης και των Βαλκανίων από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η έκθεση αναλύει την κατάσταση υλοποίησης των σχετικών πρωτοβουλιών και σχεδίων στην ΝΑ Ευρώπη και αναδεικνύει την κρισιμότητα μιας κεντρικά σχεδιασμένης υποστήριξης και ευρύτερης χρηματοδότησης των τεσσάρων έργων (TAP, BRUA, IAP, Krk-LNG) καθώς και τις προκλήσεις ως προς την προτεραιότητα, την συμπληρωματικότητα και τον ανταγωνισμό μεταξύ τους.
Ειδικότερα για τα Βαλκάνια, που έχουν υπερβολική ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, η Ελλάδα και εν μέρει η Κροατία επωφελούνται τις ήδη αναπτυσσόμενες υποδομές του Νότιου Διάδρομου Αερίου (Southern Gas Corridor – SGC) και την περεταίρω ανάπτυξη εγκαταστάσεων επαναεριοποίησης LNG, καθώς τα τάνκερ LNG δεν μπορούν να διέλθουν τα στενά του Βοσπόρου προς τις εγκαταστάσεις της Μαύρης Θάλασσας. Ωστόσο, τα ηπειρωτικά κράτη των Βαλκανίων – όπως η Σερβία, η ‘Μακεδονία’ και το Κοσσυφοπέδιο – χρειάζονται υποδομές περιφερειακής διασύνδεσης για να απεξαρτηθούν από το μονοπώλιο της Gazprom, ενώ όλη η περιοχή θα πρέπει να εξυπηρετηθεί από την ανάπτυξη κύριων διαδρόμων Βορρά-Νότου για τη διασύνδεση με τους σταθμούς ΦΑ της Βαλτικής.
Το πεδίο των προβλημάτων και ανταγωνισμών για την εξασφάλιση χρηματοδότησης εντοπίζεται πρωτίστως μεταξύ των αγωγών BRUA και IAP, και θα εξαρτηθεί από τις ενστάσεις της Ουγγαρίας για την BRUA που απειλούν τον αποκλεισμό της πρόσβασης των αγορών της Κεντρικής Ευρώπης σε φυσικό αέριο της Μαύρης Θάλασσας μέσω Ρουμανίας, και ανοίγουν το πεδίο για την ανάπτυξη του IAP. Από την άλλη τα έργα IΑΡ και Krk-LNG εξαρτώνται από την διασύνδεσή τους με τον TAP στην Αλβανία και θα αποκτήσουν δυναμική εάν δεν προχωρήσει η κατάληξη του TAP στην Ιταλία. Ο TAP βρίσκεται σε αρκετά προχωρημένο στάδιο για να υποχωρήσει, ωστόσο η Ιταλία δεν έχει ακόμη συμφωνήσει στην επέκτασή του προς της ακτές της, ενώ είναι πλέον πολύ πιθανή και η τροφοδοσία του με ρωσικό αέριο από τον TurkStream. Σε κάθε περίπτωση ο ΤΑΡ αποτελεί άγκυρα για την μεταφορά αερίου μεταξύ Μαύρης Θαλασσας – Αδριατικής και μεγιστοποιείται η ωφέλειά του εάν εξασφαλισθεί η προς βορρά ροή αερίου μέσω Βουλγαρίας-Ρουμανίας από την ανατολική του πλευρά και μέσω του ΙΑΡ από την δυτική του πλευρά.
Σε σχέση με τον TAP, σημειώνεται και η θετική εξέλιξη της αναμενόμενης υλοποίηση του Διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB που θα τροφοδοτείται μέσω Ελλάδας από τον TAP και τους σταθμούς LNG της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης. Ο σχεδιασμός του δεύτερου σκέλους του TurkStream (TS2) που θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο προς Ελλάδα, Βουλγαρία και την λοιπή Ευρώπη αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2018 καταλήγοντας μάλλον στο τουρκικό Kiyikoy, καθώς είναι πιο συμφέρουσα η διασύνδεσή του με τον ΤΑP για άμεση τροφοδοσία (έναντι των πολύ δαπανηρότερων εναλλακτικών αναβίωσης του SouthStream μέσω Βουλγαρίας ή του ITGI μέσω Ελλάδας). Η διασύνδεση αυτή απαιτεί βέβαια προηγούμενη έγκριση της ΕΕ αλλά φαίνεται πως η πρόσφατη επικύρωση από Τουρκία και Ελλάδα μιας χρονίζουσας συμφωνίας για την ανάπτυξη του αγωγού ITGI ανοίγει στην πράξη το δρόμο για την διασύνδεση του TurkStream με τον κόμβο TANAP/TAP στα ελληνο-τουρκικα σύνορα.
http://www.atlanticcouncil.org/images/publications/Three_Seas_and_Three_Pipelines_WEB.pdf )
(*TAP: Trans Adriatic Pipeline, BRUA: interconnector Bulgaria-Romania-Ungaria-Austria, IAP: Ionian Adriatic Pipeline)
