Με αφορμή τη σύλληψη των γυναικών που φέρονται να έριξαν λάδι στα εκθέματα δύο Μουσείων, ας πούμε μερικά λεξιλογιά για τη λέξη που δηλώνει έναν χώρο αφιερωμένο στις Μούσες, στις εννέα θεότητες, προστάτιδες των Τεχνών. Με επικεφαλής τον Απόλλωνα, τον Μουσηγέτη, οι νύμφες των νερών και του βουνού, κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, παρακινούσαν τους ανθρώπους να αγαπούν το χορό, την ποίηση, την Αστρονομία, την Ιστορία και κυρίως την μουσική. Λέγονταν Μούσες, γιατί όλες σαγηνεύονταν από την μουσική.
*Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Ο αρχικός τύπος Μουσεῖον συγγενεύει ετυμολογικά με το ρήμα μανθάνω, το μαθαίνω, δηλαδή.
Κάθε ναός ή βωμός αφιερωμένος στις Μούσες ονομαζόταν Μουσεῖον. Ο χώρος, όπου καλλιεργούνταν οι τέχνες και τα γράμματα χαρακτηριζόταν επίσης Μουσεῖον. Γι’ αυτό η Αθήνα ήταν τὸ τῆς Ἑλλάδος Μουσεῖον, γιατί εκεί προάγονταν όλοι οι κλάδοι του επιστητού.
Τις φιλοσοφικές σχολές και τις βιβλιοθήκες της αρχαιότητας τις ονόμαζαν μουσεία. Η περίφημη Ακαδημία του Πλάτωνος στον Κολωνό, όπου δίδαξε και ο μαθητής του Αριστοτέλης, ήταν γνωστή ως τὸ Μουσεῖον των Αθηνών.
Μουσείο περίφημο ήταν αυτό της Αλεξανδρείας, πόλης που ιδρύθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο το 331 π. Χ. Θεμελιωτής του θεωρείται ο Πτολεμαίος ο Σωτήρ. Αποτελούσε τμήμα των βασιλικών ανακτόρων, διέθετε χώρο περιπάτου, αίθουσα κοινού συσσιτίου των φιλοσόφων, αλλά και εξέδρα με καμπύλα καθίσματα. Εκεί κάθονταν οι διακεκριμένοι άνθρωποι των γραμμάτων των ελληνιστικών χρόνων. Στους κήπους του Μουσείου οι βοτανολόγοι περιποιούνταν φυτά που είχε φέρει ο Μ. Αλέξανδρος από την εκστρατεία του και οι ζωολόγοι φύλασσαν τροπικά πουλιά, ένα από τα οποία ήταν και ο παπαγάλος.
Το πρώτο Μουσείο ως συγκρότημα, όπου εκτίθενται αντικείμενα τέχνης, το συναντάμε σε ένα άλλο ελληνιστικό βασίλειο, αυτό της Περγάμου. Ο Άτταλος ο Α’ και ο διάδοχός του Ευμένης έχτισαν ένα πλήθος οικοδομημάτων και εξωράϊσαν την πόλη τους. Το Μουσείο, ένα από αυτά, περιελάμβανε έργα γλυπτικής, ζωγραφικής, μικροτεχνίας. Το πού και πώς ήταν περίπου το Μουσείο αυτό το γνωρίζουμε από το Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο.
Σήμερα στα Μουσεία παρουσιάζονται σε κοινή θέα αντικείμενα διαφόρων περιόδων, τα οποία προηγουμένως έχουν αποτελέσει το θέμα ερεύνης των ειδικών. Αρχαιολογικά Μουσεία, Ιστορικά Μουσεία, Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, Λαογραφικά Μουσεία και τόσα άλλα, που, για να τα απαριθμήσουμε δεν μας φθάνει ο χρόνος. Θα καταντήσουμε σωστά μουσεία, θα φτάσουμε σε πολύ μεγάλη ηλικία, θα αποτελέσουμε κι εμείς μουσειακά εκθέματα.
Κι ένα πλήθος λέξεων συνδέεται με το λήμμα μας, όπως μουσειολόγος και μουσειολογία, άμουσος και φιλόμουσος, μουσικός και μουσική και τόσες άλλες.
Αλλά και όποια γυναίκα εμπνέει έναν άνδρα είναι η Μούσα του, όπως η Μούσα της ποιήσεως, η Καλλιόπη, που την επικαλείται ο Όμηρος. Καμιά φορά, όμως, αν κάνει κατεργαριές και θηλυκές πονηριές γίνεται μουσίτσα, πριν καταλήξει, όπως όλοι μας, στο Μουσείο.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
