Άρθρο της Silke Wettach στο εβδομαδιαίο περιοδικό Wirtschaftswoche, με τίτλο «Κλασικοί γραφειοκράτες» και υπότιτλο «Η Κίνα αναγκάζει άλλες χώρες σε εξάρτηση από αυτήν. Η ΕΕ, για πρώτη φορά, θέλει τώρα να αντιτείνει κάτι στην πρωτοβουλία ‘Δρόμος του Μεταξιού’ ύψους τρισεκατομμυρίων. Αλλά ήδη το όνομα της ευρωπαϊκής στρατηγικής είναι περισσότερο από βαρύγδουπο», αναφέρει:
Όταν συναντώνται υψηλόβαθμες προσωπικότητες από χώρες με μεγάλο παρελθόν, τις περισσότερες φορές δεν λείπει το πάθος. Γι’ αυτό και δεν ήθελε πια να τελειώσει ο έπαινος του έλληνα ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά, όταν βρέθηκε στις αρχές της περασμένης εβδομάδας στην Κίνα. Έλληνες και Κινέζοι – ψιθύρισε ο πολιτικός – έχουν προσφέρει πολλά στην ανθρωπότητα – ειδικά στο θέμα της ειρήνης.
Ωστόσο, ο Κοτζιάς προκάλεσε διχόνοια. Υπέγραψε μια δήλωση προθέσεων, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα θα υποστηρίξει τη λεγόμενη πρωτοβουλία ‘Δρόμος του Μεταξιού’ της Κίνας και με την οποία ο Πρόεδρος Xi Jinping θέλει να βοηθήσει τη χώρα του να αποκτήσει παγκόσμια επιρροή. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η νοτιο-ευρωπαϊκή χώρα παρεκκλίνει από μια δύσκολα επιτευχθείσα συμφωνία σε επίπεδο ΕΕ, σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη οφείλουν να τηρήσουν αποστάσεις από το όργανο εξουσίας του Πεκίνου.
Η ελληνο-κινεζική προσέγγιση έρχεται σε ακατάλληλη περίοδο και για τον λόγο ότι οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών επεξεργάζονται μια αντι-στρατηγική. Η ευρωπαϊκή απάντηση έχει αργήσει, γιατί η Κίνα έχει ήδη υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας σχεδόν με 90 χώρες. Μέχρι το 2027 ο όγκος του προγράμματος-μαμούθ μπορεί να φτάσει τα 1,3 τρις. δολάρια, όπως εκτιμά η επενδυτική τράπεζα Morgan Stanley.
Aυτά τα ποσά δεν πρόκειται ούτε κατά προσέγγιση να τα φτάσει και το πιθανότερο είναι ότι θα χάσει και τον πόλεμο δημοσίων σχέσεων στην Ευρώπη: Οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών εφηύραν την έννοια «στρατηγική συνδεσιμότητας». Είναι αμφίβολο αν υπάρχουν πουθενά στον κόσμο άνθρωποι που να λάμπουν τα μάτια τους περισσότερο από ό,τι ακούγοντας τη φράση ‘Δρόμος του Μεταξιού’. «Με τον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού συνδέεται ένα ελκυστικό πολιτικό αφήγημα», λέει ένας ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αντίθετα, η ευρωπαϊκή στρατηγική συνδεσιμότητας αποτελεί ένα κλασικό γραφειοκρατικό προϊόν».
Αλλά τουλάχιστον: Η ΕΕ δραστηριοποιείται. Στις 19 Σεπτεμβρίου, η Εντεταλμένη Εξωτερικών Θεμάτων Federica Mogherini και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσουν την απάντησή τους στην πρωτοβουλία της Κίνας.. «Αυτή φαίνεται ότι έχει στόχο μια εναλλακτική παγκόσμια τάξη με επίκεντρό της την Κίνα», αναφέρεται στο εσωτερικό προπαρασκευαστικό έγγραφο, γραμμένο σε ασυνήθιστα μη διπλωματική γλώσσα. Περί τα μέσα Οκτωβρίου αναμένεται να εγκριθεί από τους ΥΠΕΞ της ΕΕ η στρατηγική συνδεσιμότητας, με την οποία θα δεσμεύεται η ΕΕ να ακολουθήσει μια κοινή γραμμή – κι αυτό θα γίνει εγκαίρως, πριν από μια μεγάλη Διάσκεψη για τον Δρόμο του Μεταξιού το Νοέμβριο στη Σαγκάη. Οι Κινέζοι μάλιστα θέλουν να αναδειχτεί σε εκδήλωση γοήτρου.
Οι Πρέσβεις των κρατών της ΕΕ στο Πεκίνο είχαν από τον Μάρτιο ζητήσει να αντιδράσει εντονότερα η ΕΕ στην πολιτική εξουσίας της Κίνας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Υπηρεσία Εξωτερικών Υποθέσεων προτείνουν τώρα να ενισχυθούν οι δεσμοί Ευρώπης και Ασίας στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και των ψηφιακών δικτύων «για γεωστρατηγικούς και οικονομικούς λόγους». Εκτός αυτών, θα πρέπει να ενταθεί η συνεργασία στους τομείς της εκπαίδευσης, της έρευνας, της καινοτομίας, του πολιτισμού και του τουρισμού.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο η Ευρώπη ακολουθεί το παράδειγμα των ΗΠΑ, που ενώθηκαν με την Ιαπωνία και την Αυστραλία για την Indo–PacificInitiative, μέχρι τώρα όμως έχουν ανακοινώσει μόνο 113 εκατομ. δολάρια επενδύσεις στην Ασία. «Λείπει ένα μηδενικό», λέει ο FrancoisGodement από τη δεξαμενή σκέψης European Council on Foreign Relations.
Η πρωτοβουλία της ΕΕ δεν διαθέτει μέχρι τώρα ούτε καν ένα χρηματοδοτικό πλαίσιο και αρκείται στην ανακοίνωση στο ότι θα διοχετευθούν στην Ασία περισσότερα χρήματα σε σχέση με τώρα. Σε κάθε περίπτωση, οι ανάγκες εκεί είναι μεγάλες: Μόνο τα μισά από τα αναγκαία μέχρι το 2030 μόνο για έργα υποδομής 26 τρις. Δολάρια είναι διαθέσιμα, όπως αναφέρει η Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα.
Καθυστερημένη πρωτοβουλία, περιορισμένοι πόροι, μη ελκυστικό όνομα – γι’ αυτό περισσότερο από τη δική τους στρατηγική πιθανότατα θα βοηθήσουν τους Ευρωπαίους εκείνα τα προβλήματα που έχουν σωρευθεί τους προηγούμενους μήνες. Η Μαλαισία μόλις ακύρωσε δύο μεγάλα έργα, επειδή η χώρα δεν μπορεί να τα αντέξει οικονομικά. Το Πακιστάν απειλείται με στάση πληρωμών λόγω έργων για τον Δρόμο του Μεταξιού ύψους άνω των 62 δις. Δολαρίων.
Κανείς δεν ξέρει για πόσο ακόμα η Κίνα θα μπορεί να ασκεί την εξωτερική πολιτική της κουβαλώντας μια βαλίτσα με χρήματα. Πολλές κινεζικές κρατικές επιχειρήσεις είναι υπερχρεωμένες και δεν είναι γνωστό το ακριβές ύψος του χρέους της χώρας. Πολλά από τα έργα ακολουθούν μια πολιτική και όχι οικονομική λογική. «Οι τραπεζίτες του Πεκίνου ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι δεν θα ξαναδούν τα λεφτά τους», λέει ένας διπλωμάτης δυτικού κράτους. Αλλά και στον πολιτικό κόσμο – συνεχίζει – πληθαίνουν οι αμφιβολίες για τη γραμμή που ακολουθεί ο Πρόεδρος Xi. «Αλλά ακόμα δεν τολμά κανείς να το πει αυτό στον μεγάλο ηγέτη».
