Πολλοί βρίσκεστε δίπλα στο κύμα και ακούτε τον παφλασμό τους, άλλοι παλεύετε με τα κύματα, κάποιοι απολαμβάνετε τα ακύμαντα γαλήνια ή ενίοτε πολυκύμαντα, τρικυμισμένα νερά Αιγαίου, Ιονίου και άλλων θαλασσών
Γράφει η Σοφία Γεωργάνα – Μουρούτη
Τὸ κῦμα, τοῦ κύματος, λέξη παλιά ομηρική κι αυτή που έρχεται από τη μακρινή πατρίδα του Ομήρου, την Ιωνία. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να λείπει τέτοια λέξη από το ταξίδι του Οδυσσέα; Τὸν δ᾿ ἄρα δεῦρ᾿ ἄνεμός τε φέρων καὶ κῦμα πέλασσε, διαβάζουμε στο ε της της Οδύσσειας, στίχο 111. Εδώ μιλά ο θεός Ερμής, αγγελιαφόρος των θεών και απευθύνεται στην Καλυψώ που κρατά τον Οδυσσέα και ζει μαζί του. Τον έφερε εδώ (εννοεί τον Οδυσσέα) ο άνεμος και το κύμα.
Τὸ κῦμα ήταν κάθε τι φουσκωμένο , εξογκωμένο, υπερυψωμένο. Ταυτόχρονα είχε την έννοια μιας μάζας θαλασσινού νερού. Το ουσιαστικό βγαίνει από το ρήμα κύω ή κυῶ, το γνωστό μας κυοφορώ. Κάθε κύμα, λοιπόν, είναι ένα γέννημα μετά από μια κυοφορία εγκύου, ύστερα από μια κύηση.
Αν ανατρέξουμε στα παλαιότερα ελληνικά μας, θα δούμε ότι τα κύματα δεν ήταν μόνο οι φουσκοθαλασσιές ή οι φουσκοποταμιές. Στα κείμενά μας κυμάτιζαν ακόμη κύματα ἄτης, κύματα οργής που λέμε εμείς οι νεότεροι.
Οι αρχαίοι μας είχαν δυο πολύ χαρακτηριστικές παροιμίες:
- ὀχλεῖς μάτην με κῦμα ὅπως παρηγορῶν: χάνεις τα λόγια σου, μιλώντας μάταια σαν το κύμα.
- πρὸς κῦμα λακτίζειν: κλωτσάς το κύμα.
Και οι δυο φανερώνουν τη ματαιότητα ορισμένων ενεργειών, το άσκοπο των προσπαθειών, σαν τις κουβέντες του κύματος, που είναι κούφιες χωρίς νόημα ή τις κλωτσιές στο κύμα, που δεν έχουν αποτέλεσμα.
Όμορφες κυματολέξεις Νηρηίδες από τα παλιά, η Κυματολήγη, που ηρεμούσε τα κύματα, η Κυμοδόκη, εκείνη που δεχόταν τα κύματα, η Κυμοπόλεια περπατούσε στα κύματα και η Κυμώ ήταν γεμάτη κύματα, σωστή κυματόεσσα.
Οι αμμουδερές μας παραλίες, τις ημέρες με αέρα σηκώνουν κύματα άμμου ευτυχώς όχι παλλιροϊκά κύματα, όπως αυτά σε άλλα μέρη του κόσμου.
Το καλοκαίρι περάσαμε από σαράντα κύματα με τις φωτιές και τις απώλειες, αλλά αυτές τις ημέρες κάτι με τις νίκες στο πρωτάθλημα στίβου, κάτι με την απελευθέρωση των στρατιωτικών τα κύματα οργής μαλάκωσαν κι αντικαταστάθηκαν από κύματα χαράς.
Το κύμα μια εποχή στη μουσική έγινε νέο κύμα και έτσι απολαύσαμε υπέροχες μελωδίες κάπως μελαγχολικές στα βραχέα και τα μεσαία ραδιοφωνικά κύματα, επειδή το ραδιόφωνο εκπέμπει στα δικά του μήκη κύματος, όπως εξάλλου ο καθένας από εμάς.
Η Φυσική έχει κι αυτή τα κύματά της, ωστικά, ηλεκτρομαγνητικά, ηχητικά κι άλλα πολλά.
Πολλά κύματα καύσωνα δεν είχε το φετινό καλοκαιράκι, ευτυχώς, κι όσοι έφυγαν κατά κύματα θα γυρίσουν πάλι κατά κύματα.
Αν είστε στη θάλασσα, ελπίζουμε να μην είστε έρμαια των κυμάτων. Το λίγο χύμα στο κύμα δεν πειράζει τώρα στις διακοπές. Σας περιμένει απαιτητικός χειμώνας με διακυμάνσεις έντασης και ηρεμίας.
Το κύμα έχει πολλά ακόμη, για τα οποία χρειάζεται κυματογράφος, κυματοδρομίες ίσως και φούρνος μικροκυμάτων.
Το κύμα έχει συνώνυμα τη λαίλαπα και την αντάρα, ενώ αντώνυμα τη γαλήνη, την ηρεμία και την ησυχία.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
