Θαλασσινή λέξη και η σημερινή, μια που καλοκαίριασε για τα καλά και βάλαμε πλώρη για λιμάνια αλαργινά, αλλά και πιο κοντινά.
*Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Φάρος, λοιπόν, λέξη ελληνιστική που προκύπτει από το αρχαιοελληνικό κύριο όνομα Φάρος. Ο Φάρος ήταν ένα νησί στον κόλπο της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου. Εκεί υπήρχε ένας φωτεινός πύργος που είχε ύψος 120 μέτρα και θεωρούνταν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου. Ήταν το πιο ψηλό ανθρώπινο οικοδόμημα μετά τις πυραμίδες του Χέοπα και του Χεφρήνου.
Κατασκευάσθηκε από το Σώστρατο τον Κνίδιο το 282 π.Χ. και έμεινε σε λειτουργία μέχρι το 14 μ. Χ., όταν πια καταστράφηκε ολοσχερώς. Ήταν τόσο σημαντικό τεχνικό δημιούργημα που αποτελούσε το χαρακτηριστικό του νησιού Φάρος. Γι’ αυτό, στη συνέχεια, κάθε φωτιστική συσκευή που βρίσκεται σε βαθιά ή αβαθή ύδατα και προειδοποιεί για ατυχήματα ή γενικά καθοδηγεί τους ναυτιλλομένους ονομάζεται φάρος.
Η ακτινοβολία του αλεξανδρινού φάρου ξεπέρασε τα γλωσσικά όρια της ελληνικής γλώσσας. Τον φάρο, ως λεκτικό τύπο, τον πήραν και κάποιες ξένες γλώσσες κυρίως λατινογενείς, για να δηλώσουν ακριβώς τον πύργο και τη δέσμη φωτός του. Phare στα γαλλικά, για παράδειγμα, και girophare ο φακός του περιπολικού οχήματος. Και στα αγγλικά το phare είναι συνώνυμο πιο λόγιο του lighthouse, αλλά και του beacon.
Ας έλθουμε στα δικά μας τα νεοελληνικά, για να πούμε ότι έχουμε φάρους σε βραχονησίδες, λιμάνια ή ακρωτήρια. Oι φάροι είναι ηλεκτρικοί, αυτόματοι, ηλιακοί, παραδοσιακοί ή πέτρινοι.
Στην πατρίδα μας έχουν μείνει ως τοπωνύμια αρκετοί φάροι σε νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές. Χαρακτηριστικοί είναι ο Τουρλίτης Φάρος στην Άνδρο και ο Φάρος στο ακρωτήριο Ταίναρο.
Ο φάρος, όμως, είναι και πνευματικός οδηγός, που εκπέμπει άλλου είδους φως. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι ο Φάρος της Ορθοδοξίας σε χώρα αλλόδοξη, ο Φάρος Τυφλών είναι, για παράδειγμα, χώρος, όπου εκείνοι που δε βλέπουν το πραγματικό φως βρίσκουν ως φως βοήθεια από αλλού.
Κάθε φάρος χρειάζεται το φαροφύλακα, που συντηρεί το φάρο και τον φροντίζει, υπηρεσία που σήμερα δεν είναι απολύτως απαραίτητη.
Συνώνυμα του φάρος είναι το φως, ο δείκτης, ο καθοδηγητής.
Αντώνυμα το σκοτάδι, η απραξία, η πνευματική νωθρότητα.
Φευ, μακριά από τα τελευταία!
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
