Ο Άρης Αλεξάνδρου (φιλολογικό ψευδώνυμο του Αριστοτέλη Βασιλειάδη) γεννήθηκε στο Λένινγκραντ από πατέρα Έλληνα με καταγωγή απο την Τραπεζούντα (Βασίλη Βασιλειάδη) και μητέρα Ρωσίδα εσθονικής καταγωγής (την Πολίνα Άντοβνα Βίλγκεμσον), το 1922.
*Του Στέφανου Καβαλλιεράκη
Είναι ένας από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς Έλληνες συγγραφείς, με πολύ σημαντικό μεταφραστικό έργο (μετέφρασε έργα κλασικών και νεότερων Ρώσων συγγραφέων Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Τσέχωφ, Αχμάτοβα και άλλους αλλά και έργων Γάλλων, Αμερικανών και Άγγλων συγγραφέων) -ο οποίος έγινε ιδιαίτερα γνωστός με το μυθιστόρημά του Το Κιβώτιο- αλλά και ποιητής.Το συγγραφικό του έργο δεν ήταν ποσοτικά μεγάλο. Οι συνθήκες ζωής του (εξορίες και φυλακίσεις) και η ανάλωσή του σε «δουλειές του ποδαριού» δεν του επέτρεψαν να ασχοληθεί αποκλειστικά με την πνευματική παραγωγή.
Το «Κιβώτιο» είναι το μοναδικό μυθιστόρημά του, κυκλοφόρησε το 1972, μετά από 7 χρόνια κοπιώδους εργασίας και πολλών θυσιών.
Το «Κιβώτιο» θεωρείται κλασικό δείγμα αντι-μυθιστορήματος, καθώς ανατρέπει τους κανόνες και κώδικες της πεζογραφίας. Έχει περίπου τη δομή ενός προσωπικού ημερολογίου: Μια 40μελής ομάδα «εθελοντών» και επίλεκτων κομμουνιστών αναλαμβάνει την ύψιστη αποστολή να μεταφέρει ένα κιβώτιο από την πόλη Ν στην πόλη Κ. Κανείς δεν έχει ιδέα για το περιεχόμενο του κιβωτίου ούτε για τον τελικό στόχο των κινήσεών τους: το αρχηγείο αρκείται να τους υποδεικνύει κάθε μέρα το δρομολόγιο της επομένης. Ωστόσο, έχει γνωστοποιηθεί σε όλους ότι η «επιχείρηση–κιβώτιο» είναι τόσο σημαντική ώστε ενδεχομένως να κρίνεται από αυτήν η έκβαση του πολέμου. Εξ ου και οι αυστηρές προδιαγραφές της πορείας: καμιά καθυστέρηση δεν θα γίνεται ανεκτή και κάθε τραυματίας ή απλώς βραδυπορών θα «κυανίζεται» (δηλαδή θα εκτελείται). Αυτή η επιχείρηση-εκατόμβη θα διαρκέσει δύο μήνες (μέσα Ιουλίου-μέσα Σεπτεμβρίου 1949). Ο μοναδικός επιζών -και αφηγητής- ολοκληρώνει την πορεία, παραδίδει το κιβώτιο στους αρμοδίους, εκείνοι το ανοίγουν και διαπιστώνεται ότι είναι άδειο! Ο αφηγητής συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Επιχειρεί με συνεχείς καταθέσεις του προς τις ανακριτικές Αρχές να εξηγήσει -και να ερμηνεύσει- το νόημα της παράδοξης αποστολής τους.
Το «Κιβώτιο», αυτό το «αντι-έπος της δογματικής αριστεράς, αποστασιοποιημένο από τα ανδραγαθήματα, τα ηχηρά συνθήματα, τους γενναίους αγωνιστές με τα λάβαρα και τα φυσεκλίκια» όπως έγραψε χαρακτηριστικά η Λίζυ Τσιριμώκου.
Πέθανε στις 2 Ιουλίου 1978 στο Παρίσι.
*Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης είναι ιστορικός, Δρ. Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου.
