«Λύνουν» το «Αλβανικό» με αυτούς που μιλούν για «παράδοση τμήματος της Επικράτειας»
Γράφει η Σοφία Βούλτεψη*
-31 Ιουλίου 2014, Μέγαρο Μαξίμου, Γραφείο Πρωθυπουργού. Ειδοποιημένη από την γραμματεία του Αντώνη Σαμαρά, μπαίνω στο γραφείο. Δεν τον βρίσκω στη θέση του. Το γραφείο μοιάζει άδειο. «Πρόεδρε;», λέω χαμηλόφωνα. Η φωνή του έρχεται από το μικρό μπάνιο. «Εδώ είμαι, ξυρίζομαι. Ούτε να ξυριστώ δεν προλαβαίνω. Από τα χαράματα μιλάω με τους δικούς μας στη Χειμάρρα. Ξέρεις, για τις κατεδαφίσεις των ελληνικών περιουσιών. Στις 8.30 (π.μ.) μίλησα με τον Ράμα. Του τα είπα για τη διοικητική διαίρεση, αλλά δεν κάνει πίσω. Φεύγω για την Κρήτη για τη συνάντηση με τον Εσθονό. Πάρε τον Βαγγέλη (Βενιζέλο), ενημέρωσέ τον να δούμε τι θα κάνουμε». «Μήπως σου έθεσε και θέμα τσάμηδων;», τον ρωτάω. «Όχι, βέβαια, πολύ θα πήγαινε να κάνει τέτοιους συμψηφισμούς. Η δική μας είναι αναγνωρισμένη εθνική μειονότητα. Αυτοί ήταν συνεργάτες των Ναζί. Μην τρελαθούμε κιόλας!».
Κάνω να φύγω για να τηλεφωνήσω και με σταματά. «Α, επειδή αυτά έρχονται όλα μαζί. Έχε το νου σου να με ενημερώνεις και για το θέμα της Λιβύης (σ.σ. εκείνη την ημέρα άρχιζε η εκκένωση από τη Λιβύη με το πλοίο «Σαλαμίς»). Αργά το βράδυ (1.45) του στέλνω μήνυμα: «Το Σαλαμίς απέπλευσε στη 1.10. Φτάνει στον Πειραιά Σάββατο πρωί. 186 άτομα – 80 Κινέζοι, 13 Βρετανοί, 15 Κύπριοι, ένας Αλβανός, μια Ρωσίδα και οι άλλοι Έλληνες. Στις 6.30 π.μ. οι ανακοινώσεις από ΥΠΕΞ – ΥΠΕΘΑ. Όταν θα βρίσκονται σε διεθνή ύδατα. Όλα πήγαν καλά!». «Τέλεια! Ευχαριστώ!», μου απαντά αμέσως.
(Αυτά γιατί οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ παριστάνουν συνέχεια πως όλα έπεσαν στο δικό τους κεφάλι και εμείς δεν διαχειριστήκαμε καμιά κρίση).
-4 Σεπτεμβρίου 2014, Νιούπορτ, Ουαλία. Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ με τον ΣΥΡΙΖΑ να ωρύεται στην Αθήνα ότι είναι ένας άχρηστος, μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, οργανισμός που πρέπει να… αυτοδιαλυθεί! Το απόγευμα, στο περιθώριο της Συνόδου, συνάντηση Σαμαρά – Ράμα. Ο Σαμαράς εκφράζει την ικανοποίηση της ελληνικής κυβέρνησης για το γεγονός ότι η Αλβανία απέκτησε το καθεστώς υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ. Σπεύδει, όμως, να θέσει δύο σημαντικά ζητήματα: Το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ελληνικής εθνικής μειονότητας στην Αλβανία σε συνδυασμό με τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί λόγω της διοικητικής μεταρρύθμισης στην χώρα.
«Θα ήθελα την προσωπική σου παρέμβαση», λέει στον Ράμα. «Ο σεβασμός των δικαιωμάτων είναι μέρος της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ. Και κάτι ακόμη: Αυτές οι εθνικιστικές κορώνες των τσάμηδων είναι απαράδεκτες». Και δεδομένου ότι εκείνη την περίοδο η αλβανική κυβέρνηση είχε προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο για την ακύρωση της Συμφωνίας για τον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων, ο Σαμαράς ξεκαθαρίζει: «Είναι ένα θέμα που πρέπει να λύνεται με βάση το διεθνές δίκαιο» – υπονοώντας ότι αυτά δεν λύνονται στα δικαστήρια.
Από την πλευρά του, ο Ράμα τον ευχαριστεί για την ειλικρινή υποστήριξη της Ελλάδας στην Αλβανία, δηλώνει ότι αναγνωρίζει τις ευαισθησίες του για την μειονότητα και ότι εγγυάται προσωπικά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διαβεβαιώνει ότι δεν υπήρξε πρόθεση να υποστεί βλάβη η ελληνική μειονότητα. Και όσον αφορά στα άλλα θέματα, προτιμά να αναφερθεί στους κινδύνους από την έκρηξη του θρησκευτικού φονταμενταλισμού στην περιοχή.
Λίγο αργότερα, ο Έντι Ράμα, σε συνέντευξη Τύπου, προβαίνει σε δηλώσεις σχετικά με την συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Εκεί, προτιμά να πει ότι «η νέα εδαφική διαίρεση είναι ένα εσωτερικό θέμα της Αλβανίας που ολοκληρώθηκε στο πνεύμα του εθνικού συμφέροντος και της προστασίας χωρίς κανένα δισταγμό των ελευθεριών των μειονοτήτων και των δικαιωμάτων τους».
Ωστόσο, αναφερόμενος στη συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων, λέει ότι κατά τη γνώμη του δεν μπορεί να αντιστραφεί, και θα πρέπει με διάλογο και ισότητα να προχωρήσει.
«Έχουμε μια πολύ σαφή θέση για το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας: Διάλογο, ισότητα και βούληση ώστε να βρούμε μια βιώσιμη λύση το συντομότερο δυνατό, σε ένα θέμα που δεν μπορεί να γυρίσει πίσω. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε μια βιώσιμη λύση αποδεκτή και από τις δύο πλευρές», ανέφερε, προσθέτοντας ότι ζήτησε «για άλλη μία φορά την κατάργηση του παράλογου νόμου του εμπολέμου μεταξύ των δύο χωρών».
Τι προκύπτει από όλα αυτά; Μα ότι με την Αλβανία έχουμε πολλά μέτωπα ανοιχτά. Και είναι όλα πολύ σοβαρά για να πάμε πάλι στο γνωστό πάρε-δώσε του Κοτζιά, που κατέληξε στην περίπτωση των Σκοπίων στο… «δώσε – δώσε», με την παράδοση γλώσσας και εθνικής ταυτότητας.
Όλα αυτά ανήκουν στο ίδιο πακέτο και οποιαδήποτε υποχώρηση στη λογική Κοτζιά («κάτι πρέπει να πάρουν κι’ αυτοί») μπορεί να επιφέρει ανυπολόγιστες εθνικές συνέπειες.
Πολύ περισσότερο που αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση, ως προς το θέμα της υφαλοκρηπίδας, διαπραγματεύεται ακριβώς με αυτούς – το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Έντι Ράμα – που προσέφυγαν στο αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, ήδη από τον Ιούνιο του 2009! Ο συνομιλητής του Κοτζιά, ο Αλβανός υπουργός των Εξωτερικών Μπουσάτι αυτοπροσώπως απέστειλε, στις 28 Μαΐου 2014, επιστολή στην εισαγγελία των Τιράνων, ζητώντας να ερευνηθεί αν έχει διαπραχθεί το αδίκημα της «παράδοσης τμήματος της επικράτειας» (δηλαδή εσχάτη προδοσία)! Και στις 22 Νοεμβρίου 2014, η εισαγγελία των Τιράνων κατέσχε όλα τα περί την διαπραγμάτευση που κατέληξε στη συμφωνία του 2009, έγγραφα!
Η τρικλοποδιά στη Συμφωνία Καραμανλή – Μπακογιάννη
Και επειδή ο Κοτζιάς συνηθίζει να κατηγορεί τους πολιτικούς του αντιπάλους – τώρα ρωτάει γιατί δεν κυρώθηκε η συμφωνία από τις κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας – η αλήθεια είναι η εξής: Η συμφωνία υπεγράφη από τους υπουργούς των Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη και Λουλεζίμ Μπάσα, στις 27 Απριλίου του 2009. Παρόντες οι πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής και Σαλί Μπερίσα. Την ίδια μέρα, ο Καραμανλής έγινε ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που απευθύνεται στο αλβανικό κοινοβούλιο. Και την ίδια μέρα η Αλβανία κατέθεσε αίτημα ένταξης στην ΕΕ. Είχε προηγηθεί η προ διμήνου Συμφωνία για τα Στρατιωτικά Κοιμητήρια των Ελλήνων στρατιωτών, που έπεσαν μαχόμενοι στην Αλβανία, κατά τον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο του 1940-41. Με λίγα λόγια, όλα έγιναν μελετημένα, συμφωνημένα και όχι με τη λογική «ελάτε να κλείσουμε να τελειώνουμε».
Τον Ιούνιο του 2009 το κόμμα του Ράμα προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, κατηγορώντας τον Μπερίσα ότι με την υπογραφή της συμφωνίας για την υφαλοκρηπίδα το 2009, «πούλησε» το Οικόπεδο 5 στην Ελλάδα.
Επιπλέον, δεν υπήρξε καθόλου χρόνος για την επικύρωση της Συμφωνίας, αφού τον Οκτώβριο έγιναν εκλογές και στην εξουσία βρέθηκε το ΠΑΣΟΚ. Και πάλι δεν υπήρξε χρόνος, αφού τον Ιανουάριο του 2010, το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο ακύρωσε τη Συμφωνία.
Από τότε δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία ότι πίσω από τη διαδικασία ακύρωσης (όπως αργότερα κατήγγειλε ο Μπερίσα) βρισκόταν η Τουρκία – αφού μια καλή συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αλβανία παρασύρει το σύνολο της ελληνικής ΑΟΖ, άρα και στο Αιγαίο και στο Καστελόριζο.
Ο Ράμα κέρδισε τις εκλογές του Ιουνίου 2013, ως επικεφαλής ενός συνασπισμού συνολικά 37 αριστερών κομμάτων με την ονομασία «Συμμαχία για την Ευρωπαϊκή Αλβανία» και με σύνθημα την «Αναγέννηση». Και ξανακέρδισε στις εκλογές του Ιουνίου 2017.
Δηλαδή, το 2009, αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας ο Ράμα προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο ακύρωσε τη Συμφωνία τον Ιανουάριο του 2010 και από το 2013 στην εξουσία βρίσκεται αυτός ακριβώς που προκάλεσε την ακύρωση της Συμφωνίας. Πώς δηλαδή η Ελλάδα θα επικύρωνε μια Συμφωνία που είχε ακυρωθεί από το άλλο Μέρος;
Νέοι κίνδυνοι εν όψει
Με δεδομένη την «συμφωνία» με τα Σκόπια και με δεδομένο ότι ο κ. Κοτζιάς, κατά την πρόσφατη συνάντησή του στη Μόσχα με τον Ρώσο ομόλογό του κ. Λαβρόφ, δήλωσε – όπως πάντα χαριεντιζόμενος – πως πριν φύγει για διακοπές θα έχει τελειώσει και το «Αλβανικό» («αλλιώς δεν έχει διακοπές»), έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε.
Μόλις ανακοινώθηκε από το ΥΠΕΞ ότι «ο τρίτος γύρος συνομιλιών μεταξύ της Ελλάδας και της Αλβανίας για την οριοθέτηση των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών ολοκληρώθηκε χθες, 22 Ιουνίου 2018, στην Αθήνα. Η συνάντηση ήταν εποικοδομητική και πραγματοποιήθηκε σε θετικό, φιλικό κλίμα συνεργασίας. Οι τεχνικές ομάδες θα συνεχίσουν να εργάζονται για την επίτευξη μιας βιώσιμης λύσης, προς το συμφέρον και των δυο πλευρών».
Ο προηγούμενος, δεύτερος γύρος, είχε επίσης ολοκληρωθεί «σε θετικό κλίμα και με εποικοδομητικό τρόπο», στις 15 Μαΐου, επίσης στην Αθήνα.
Και ο πρώτος γύρος είχε διεξαχθεί «σε εποικοδομητικό κλίμα συνεργασίας», στις 30 Απριλίου, στα Τίρανα.
Στις 9 Μαρτίου, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό 24/7, ο κ. Σταθάκης ενημέρωσε ότι
«η μόνη εκκρεμότητα αφορά ένα οικόπεδο στα σύνορα με την Αλβανία, επί του οποίου είναι σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την οριστική χάραξη της ΑΟΖ, στο πλαίσιο των ευρύτερων συζητήσεων με την γειτονική χώρα για να επιλυθούν παρόμοια ζητήματα. Συζητήσεις που εξελίσσονται θετικά».
Ως γνωστόν, Ελλάδα και Αλβανία είχαν υπογράψει μια ισορροπημένη συμφωνία το 2009, με βάση την αρχή της «μέσης γραμμής». Η Αλβανία μονομερώς, όπως είπαμε, κατήργησε τη Συμφωνία και τώρα η κυβέρνηση επαναδιαπραγματεύεται, προφανώς με σκοπό την αναθεώρησή της, καθώς η Αλβανία ζητά άλλη βάση χάραξης της ΑΟΖ, που τους παραχωρεί μέρος της υφαλοκρηπίδας των Διαπόντιων νησιών, βόρεια της Κέρκυρας, και δυο θαλάσσια οικόπεδα.
Μάλιστα, στις 22 Νοεμβρίου 2014, αντιπολιτευόμενη αλβανική εφημερίδα «Πανοράμα» ανέφερε ότι η Εισαγγελία Τιράνων, προχώρησε στην κατάσχεση του φακέλου με έγγραφα από τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Αλβανίας – Ελλάδας για την υπογραφή της Συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες. Επρόκειτο για τα έγγραφα τα σχετικά με τις διαπραγματεύσεις που έγιναν μεταξύ Αλβανίας – Ελλάδας και τα οποία οδήγησαν στην υπογραφή της ελληνοαλβανικής Συμφωνίας για τις θαλάσσιες ζώνες το 2009.
Τα έγγραφα προέρχονταν από τα υπουργεία Εξωτερικών, Άμυνας και άλλα κρατικά ιδρύματα. Η κατάσχεση έγινε μετά από μήνυση του υπουργείου Εξωτερικών Αλβανίας στις 28 Μαΐου 2014, οπότε και ξεκίνησε η έρευνα για το ποινικό αδίκημα «Παράδοση τμήματος της επικράτειας», το οποίο προβλέπεται από το άρθρο 210 του αλβανικού Ποινικού Κώδικα.
Όλα ξεκίνησαν από την επιστολή του Αλβανού ΥΠΕΞ Μπουσάτι την 28η Μαΐου 2014, προς την Γενική Εισαγγελία Αλβανίας, με την οποία το υπουργείο εκφράζει υπόνοιες ότι η ελληνοαλβανική Συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες, την οποία ακύρωσε το Συνταγματικό Δικαστήριο, «περιέχει στοιχεία ποινικού αδικήματος για “παράδοση τμήματος της επικράτειας της Αλβανικής Δημοκρατίας”».
Δεν πρόκειται δηλαδή για ελληνική, αλλά για αλβανική πρωτοβουλία – δεδομένου ότι για την Ελλάδα το θέμα είχε λήξει. Και δεν πρόκειται για απλή αλβανική πρωτοβουλία, αλλά για πρωτοβουλία του Ράμα, με τον οποίο τώρα διαπραγματεύεται ο Κοτζιάς.
Δέχθηκε δηλαδή η κυβέρνηση ότι υπάρχουν και άλλα θέματα προς επαναδιαπραγμάτευση.
Και αυτή η συζήτηση διεξάγεται εν κρυπτώ και επομένως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποια είναι τα θέματα που οι Αλβανοί θέτουν τώρα – ζητήματα σχετικά με την επήρεια των νησιών στη θαλάσσια προβολή τους ή με το λεγόμενο «τσάμικο». Όπως επίσης δεν γνωρίζουμε αν στις διαπραγματεύσεις έχει μπει εκ μέρους της Ελλάδας και το θέμα που στο μεταξύ προέκυψε με τις κατεδαφίσεις ελληνικών περιουσιών στην παραλία της Χειμάρρας.
Και τα δύο θέματα είναι εξαιρετικά σοβαρά για την ελληνική κυριαρχία. Κάθε απόφαση σύμφωνα με την οποία τα Διαπόντια Νησιά θα έχαναν την επιρροή τους, θα λειτουργούσε ως ντόμινο με άμεσες επιπτώσεις στην ελληνική ΑΟΖ και στην ίδια την ελληνική κυριαρχία. Η ζημιά θα ήταν ανυπολόγιστη στο Καστελόριζο αν εγκαταλειπόταν η αρχή της «μέσης γραμμής».
Αποκαλυπτικές είναι και οι καταγγελίες του αρχηγού του κόμματος των Τσάμηδων Σπετίμ Ιντρίζι, που τώρα, στις 23 Ιουνίου (τηλεοπτικός σταθμός Report tv, εκπομπή «45 λεπτά»), κατηγορεί τον Ράμα ότι «πούλησε την τσαμουριά». Ο Ιντρίζι υποστηρίζει ότι από την επερχόμενη συμφωνία προκύπτουν τρεις αλβανικές παραχωρήσεις: Άρση εμπολέμου με την Ελλάδα (που, όπως ισχυρίζεται, βλάπτει τους Αλβανοτσάμηδες), διεύρυνση των μειονοτήτων και το θέμα των οστών των Ελλήνων στρατιωτών που σκοτώθηκαν κατά το Έπος του 1940.
Σύμφωνα με τους τσάμηδες, η Αλβανία με την επερχόμενη συμφωνία κερδίζει μόνο την σφραγίδα apostille, καθώς η Ελλάδα έχει εγείρει αντιρρήσεις για την προσχώρηση της Αλβανίας στη Σύμβαση της Χάγης και επομένως πιστοποιητικά που εκδίδονται εκεί απαιτείται να φέρουν επικύρωση των ελληνικών προξενικών αρχών στην αλλοδαπή, ως προς το γνήσιο της υπογραφής του αλλοδαπού οργάνου.
Ωστόσο, θεωρείται απίθανο ο Ράμα, που έφτασε στα δικαστήρια για να ακυρώσει τη συμφωνία του 2009, με την βαριά κατηγορία της «παράδοσης τμήματος της επικράτειας», να μην κέρδισε πολλά από όσα η Αλβανία δεν είχε πάρει το 2009.
Το Ιστορικό και οι εύλογες ανησυχίες
Αν κρίνουμε από όσα έχουν προηγηθεί, έχουμε λόγους να ανησυχούμε:
-Στις 28 Μαΐου 2014 ο Αλβανός υπουργός των Εξωτερικών Ντιτμίρ Μπουσάτι ζήτησε από τον Γενικό Εισαγγελέα να ερευνήσει σχετικά με τον τρόπο που έγινε η διαπραγμάτευση της συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων με την Ελλάδα, από τον νυν αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Λουλεζίμ Μπάσα, πρώην υπουργό Εξωτερικών. «Ο εισαγγελέας μπορεί να ερευνήσει κατά πόσον έχουμε να κάνουμε με παράβαση του άρθρου 210 του Ποινικού Κώδικα, με βάση την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία στην περίπτωση της συμφωνίας για την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων δεν υπερασπίστηκαν τα εθνικά συμφέροντά μας, παραχωρώντας θαλάσσιες εκτάσεις στην Ελλάδα», δήλωσε ο κ. Μπουσάτι στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της Βουλής.
Το άρθρο 210 που ανέφερε ο υπουργός Μπουσάτι προβλέπει φυλάκιση 5 – 10 έτη για συμφωνίες με ξένες χώρες για εν μέρει ή πλήρως παραχώρηση εδαφών.
-Στις 30 Ιουλίου 2015, ο Ράμα αναφερόμενος στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο θέμα του Οικοπέδου 5, είχε πει πως «αν δεν υπάρξει συναίνεση μέσω των διαβουλεύσεων, όπως συμφωνήσαμε, τότε θα κριθεί από τρίτους, για τους οποίους θα αποφασίσουμε από κοινού». Και ότι «έρευνες υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή θα ξεκινήσουν, όταν επιλυθεί σε ποια χώρα ανήκει το κομμάτι αυτό της θάλασσας, που ανήκει, όπως νομίζω, στην Αλβανία».
-Στις 14 Οκτωβρίου 2016, ο Αλβανός πρώην πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα, δήλωσε για πρώτη φορά δημοσίως ότι «η συμφωνία για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας με την Ελλάδα απέτυχε μετά από την παρέμβαση ενός τρίτου παράγοντα». Όπως είπε, «θέλω να πω στους Αλβανούς ότι σύντομα θα καταλάβουν τα συμφέροντα ποιων εξυπηρετήσατε, και σας το δηλώνω με απόλυτη πεποίθηση ότι το κάνατε για λογαριασμό τρίτου παράγοντα. Η ιστορία θα το αποδείξει». Υπονοώντας ότι η τρίτη αυτή δύναμη είναι η Τουρκία!
-Στις 20 Νοεμβρίου 2016, μιλώντας σε συνεδρίαση της αλβανικής διασποράς στα Τίρανα και επαναφέροντας το θέμα των τσάμηδων, ο Ράμα φθάνει στο σημείο να πει ότι οι «γείτονες» (σ.σ. η Ελλάδα) είχαν μάθει να επικοινωνούν με «υπάκουους συνομιλητές». Είπε: «Οι σχέσεις με την Ελλάδα είναι μεγάλης στρατηγικής σημασίας και γι’ αυτό παραμένει σταθερή γραμμή της εξωτερικής μας πολιτικής, η στρατηγική εταιρική σχέση με την Ελλάδα. Από την άλλη όμως, είναι εξίσου αλήθεια ότι αυτές οι σχέσεις χρειάζονται σήμερα να περάσουν σε ένα άλλο επίπεδο, ξεπερνώντας κάποια εναπομείναντα ζητήματα. Έχουμε δημιουργήσει μια ειδική ομάδα, μαζί με την ελληνική πλευρά για να καθίσουμε στο τραπέζι και να συζητήσουμε ανοιχτά με εποικοδομητικό πνεύμα και να δούμε το μέλλον, με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τις αρχές. Έχει ξεκινήσει μια κοινή προσπάθεια, καθόλου εύκολη, αλλά ελπίζουμε ότι θα ολοκληρωθεί. Μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτά τα εμπόδια που δεν είναι προς όφελος αυτής της στρατηγικής σχέσης γειτονίας, που έχουμε με την Ελλάδα. Όμως δεν έχουμε καμία πρόθεση να παραμείνουμε σιωπηλοί και να υποκρινόμαστε ότι δεν καταλαβαίνουμε. Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι γείτονές μας είχαν μάθει, εδώ στα Τίρανα, με υπάκουους συνομιλητές που έκαναν πως δεν καταλάβαιναν και για θέματα που δεν μπορεί να αγνοηθούν και για τα οποία δεν μπορούμε να κάνουμε πως δεν υπάρχουν» δήλωσε ο Ράμα μετά από ερώτηση Αλβανού υπηκόου που ζει και εργάζεται επί 25 χρόνια στην Ελλάδα.
-Στις 25 Μαΐου 2017, Τσίπρας και Ράμα συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες, εκφράζοντας την πλήρη υποστήριξη τους στην πρωτοβουλία των δύο υπουργών Εξωτερικών για τον μηχανισμό εντατικών διαβουλεύσεων με στόχο την περαιτέρω προώθηση των διμερών σχέσεων.
-Στις 26 Ιουνίου 2017 το ελληνικό υπουργείο των Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με το αλυτρωτικού χαρακτήρα έργο ανάπλασης κεντρικής πλατείας Τιράνων. Στην ανακοίνωση καταδικαζόταν η τοποθέτηση, στην ανακαινισμένη κεντρική πλατεία των Τιράνων, λίθων προερχόμενων από διάφορες περιοχές των Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής περιοχής των Φιλιατών. Έγραφε η ανακοίνωση: «Οι λίθοι αυτοί, επί των οποίων έχουν χαραχθεί τα ονόματα των περιοχών προέλευσής τους, συνθέτουν έργο που συμβολίζει την «ενότητα των αλβανικών εδαφών» και πρόκειται καταφανώς για μία κρατική ενέργεια που καλλιεργεί και υποκρύπτει αλυτρωτισμό. Πρόκειται περί ακόμα μίας πρόκλησης, εκ μέρους της αλβανικής Κυβέρνησης, η οποία απροκάλυπτα υποσκάπτει τις σχέσεις καλής γειτονίας. Μέσω αυτής εμπράκτως αποδεικνύεται η κεντρική υποστήριξη τάσεων αλυτρωτισμού έναντι των όμορων χωρών της Αλβανίας, δεδομένου ότι ρητώς αναφέρονται οι ονομασίες περιοχών από διάφορα βαλκανικά κράτη. Το Υπουργείο Εξωτερικών προέβη και προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες παραστάσεις, ενημερώνοντας σχετικά φίλους, εταίρους και διεθνείς οργανισμούς. Σεβόμενο δε την εκλογική διαδικασία στην γείτονα χώρα δεν εξέδωσε, μέχρι σήμερα, καμία δημόσια ανακοίνωση που θα μπορούσε να παρερμηνευτεί και διαστρεβλωθεί ως παρέμβαση στην προεκλογική διαδικασία. Αυτό ουδόλως σημαίνει ότι θα ανεχτούμε συμπεριφορές που δεν συνάδουν με το ευρωπαϊκό πνεύμα ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας και παραβιάζουν κατάφορα τη θεμελιώδη αρχή της τήρησης σχέσεων καλής γειτονίας μίας εκ των βασικών προϋποθέσεων της ευρωπαϊκής πορείας των Τιράνων. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα επικίνδυνες και ξεπερασμένες νοοτροπίες του περασμένου αιώνα υπονομεύουν την πρόοδο και την ευημερία της περιοχής και δημιουργούν ένα πέτρινο εμπόδιο στο ευρωπαϊκό μέλλον της Αλβανίας». Ποια ήταν η συνέχεια; Τίποτε!
-Στις 29 Σεπτεμβρίου 2017, μιλώντας σε τηλεοπτικό σταθμό των Τιράνων, ο Μπουσάτι είπε σχετικά με το θέμα της ΑΟΖ ότι τρεις γνωματεύσεις κατέληξαν στο πόρισμα περί της ορθότητας της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Αλβανίας και υποστήριξε ότι η Συμφωνία του 2009 παραβίαζε τα συμφέροντα της Αλβανίας. Είπε επίσης ότι οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται με σκοπό μια νέα Συμφωνία, αποκλείοντας κάθε ενδεχόμενο διαπραγμάτευσης και επαναφοράς της προηγούμενης.
-Στις 12 Νοεμβρίου 2017, Κοτζιάς και Μπουσάτι συναντήθηκαν στην Κρήτη. Όπως έγινε γνωστό, συζητήθηκαν «σε φιλικό και εποικοδομητικό περιβάλλον τα ανοικτά διμερή θέματα” αναγνωρίζοντας “τη σημασία του διαλόγου για την επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων».
-Στις 9 Ιανουαρίου 2018, ο Μπουσάτι είχε αποκαλύψει ότι στο «πακέτο» που συζητούν οι δύο χώρες περιλαμβάνεται και το «τσαμικό ζήτημα». Μιλώντας στο OraNews δήλωσε ότι στο πακέτο που περιλαμβάνει την άρση του Eμπολέμου περιλαμβάνεται και το «τσαμικό ζήτημα» και μεταξύ άλλων το ζήτημα του νεκροταφείου ή του προσκυνήματος των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είπε συγκεκριμένα: «Πρώτο πακέτο είναι η επίλυση της εμπόλεμης κατάστασης που συνδυάζεται το θέμα των Τσάμηδων. Στο πακέτο αυτό υπάρχουν τα ακίνητα των Τσάμηδων, το ζήτημα του νεκροταφείου ή του προσκυνήματος των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτών κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στην Αλβανία κ.λπ. Δεύτερο πακέτο είναι τα τρέχοντα ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας και συνδυάζεται με τα δικαιώματα των Αλβανών που ζουν στην Ελλάδα. Επίσης υπάρχουν προξενικά θέματα που πρέπει να επιλυθούν για να διευκολυνθούν οι συμπατριώτες μας, τόσο από τις άδειες οδήγησης όσο και για την προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων τους, όσων ζουν στην Ελλάδα. Τρίτο πακέτο είναι το “πακέτο του μέλλοντος” και αυτό αφορά θέματα που σχετίζονται με την τελική διευθέτηση του συνοριακού καθεστώτος, καθώς υπάρχει η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και η υφαλοκρηπίδα από τη μία πλευρά και από την άλλη η απόφαση του 2009 (του συνταγματικού δικαστηρίου που ακύρωσε την Συμφωνία) μαζί με τις θέσεις των δύο πλευρών». Ο Μπουσάτι δήλωσε ακόμη ότι υπάρχει και θέμα χερσαίων συνόρων κυρίως για την συντήρηση τους και τον καλύτερο καθορισμό τους.
Τότε, το ελληνικό υπουργείο των Εξωτερικών είχε απαντήσει το γνωστό. Πως «τσάμικο ζήτημα δεν υφίσταται» και ότι «τέτοιες δηλώσεις δεν βοηθούν την διαδικασία διαλόγου, την οποία ξεκίνησε η Ελλάδα, ως υπεύθυνη δύναμη στην περιοχή και στην ΕΕ. Τέτοιες δηλώσεις ουδόλως συμβάλλουν στην προώθηση της όποιος μελλοντικής ευρωπαϊκής πορείας της Αλβανίας».
-Στις 21 Ιανουαρίου 2018, Κοτζιάς και ο ομόλογός του Μπουσάτι συναντήθηκαν στην Κορυτσά, όπου, όπως ανακοινώθηκε, σημειώθηκε «ουσιαστική πρόοδος», ειδικότερα «προς την κατεύθυνση της εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων σε γνωστά ζητήματα, προς αμοιβαίο όφελος των δύο χωρών και των πολιτών τους και σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες και αξίες».
-Τον περασμένο Μάρτιο, δόθηκε στη δημοσιότητα επιστολή του Αλβανού Προέδρου, με αναφορές σε θέματα χερσαίων συνόρων (όπως είχε αναφέρει στην απόφασή του και το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο) και την πρόταση η οριοθέτηση να γίνει με την αρχή της ευθυδικίας και όχι αυτή της «μέσης γραμμής». Την 1η Μαρτίου, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση της Ντόρας Μπακογιάννη, με θέμα «Η κυβέρνηση γκριζάρει το Ιόνιο», ο κ. Κοτζιάς είχε μιλήσει για διαμάχη μεταξύ του Αλβανού Προέδρου και του αλβανικού υπουργείου των Εξωτερικών (και εκεί τσακώνονται μεταξύ τους) ως προς τον τύπο εξουσιοδότησης προς την ομάδα διαπραγμάτευσης, παραδέχεται ότι οι κατευθυντήριες γραμμές, θα είναι οι αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ψέγει τις προηγούμενες κυβερνήσεις επειδή δεν έφεραν τη συμφωνία προς επικύρωση και εξηγεί ότι η συμφωνία αφορά το 9% της θαλάσσιας ζώνης ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Αλβανία. Ωστόσο, αν και διαμαρτυρήθηκε για την μη επικύρωση της συμφωνίας του 2009, δείχνει να αποδέχεται το επιχείρημα της Αλβανίας κατά της «μέσης γραμμής». Όπως είπε «πρέπει να ξανακοιτάξουμε τη συμφωνία για το εάν αυτό που σημειώνεται από την πλευρά της Αλβανίας -ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη η γραμμή βάσης στους κόλπους- είναι αληθές και εάν, πράγματι, η Αλβανία έχει καταθέσει χάρτες με γραμμές βάσης σε κόλπους της στον ΟΗΕ, οι οποίοι από τις τότε κυβερνήσεις του δικομματισμού δεν αμφισβητήθηκαν καθόλου. Κάτι που αποτελεί ερώτημα για μένα. Γιατί δεν αμφισβητήθηκαν οι γραμμές βάσης που είχε καταθέσει παλαιότερα η Αλβανία στον ΟΗΕ;»
Καταφεύγει δηλαδή ο κ. Κοτζιάς, όπως και με το θέμα της «μακεδονικής» γλώσσας, σε έγγραφα που έχουν κατατεθεί εκ μέρους της άλλης πλευράς στον ΟΗΕ – ενώ υπήρχε συμφωνία για τη «μέση γραμμή», που προφανώς υπερισχύει διαφόρων εγγράφων που κατά καιρούς κατατίθενται. Συμφωνία μάλιστα που η Αλβανία επισήμως δεν είχε αμφισβητήσει επί κυβέρνησης Σαμαρά, παρά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Τον Ιούνιο του 2014, όταν ο τότε αρμόδιος υπουργός Γιάννης Μανιάτης είχε παρουσιάσει τον χάρτη των παραχωρήσεων στο Ιόνιο και το νορβηγικό πλοίο είχε προχωρήσει σε σεισμικές έρευνες στην περιοχή από την πλευρά της Αλβανίας δεν είχε υπάρξει αντίδραση – ήταν τότε που στον ΣΥΡΙΖΑ φώναζαν «ούτε μια σταγόνα αίμα για το πετρέλαιο»!
-Στις 29 Μαρτίου 2018, Κοτζιάς και Μπουσάτι ξανασυναντήθηκαν, αυτή τη φορά στα Τίρανα, και, όπως έγινε γνωστό, συμφώνησαν να ολοκληρώσουν εννέα συνολικά θέματα. Θέματα που αφορούν στο apostille (σφραγίδα επικύρωσης επίσημων εγγράφων), το θέμα των ελληνικών κοιμητηρίων, την αναγνώριση διπλωμάτων οδήγησης, το ζήτημα της ΑΟΖ και της οριοθέτησης των θαλασσίων συνόρων, την άρση του εμπόλεμου, τους εφαρμοστικούς νόμους αναφορικά με την ελληνική μειονότητα, την αλλαγή των βιβλίων, το σύμφωνο φιλίας και τέλος στη διασυνοριακή συνεργασία.
-Την περασμένη Παρασκευή, 22 Ιουνίου, επισκεπτόμενους τους Αγίους Σαράντα, ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, βρήκε την ευκαιρία να απαντήσει στις αιτιάσεις της αλβανικής αντιπολίτευσης σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για την ΑΟΖ. Είπε: «Η θαλάσσια συμφωνία θα αποτυπωθεί οπτικά στο χάρτη. Θα έχουν όλοι την ευκαιρία με το μυαλό τους και όχι μέσω των κομμάτων ή αυτών που διασπείρουν αναληθείς ειδήσεις, να κρίνουν μεταξύ της εικόνας της θάλασσας που υπήρχε πριν τη συμφωνία και αυτής που θα υπάρχει με τη συμφωνία». Δηλαδή, υποστήριξε πως η νέα συμφωνία είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με αυτή του 2009, όσον αφορά στα αλβανικά συμφέροντα.
Οι Τσάμηδες
Όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις – και η σημερινή – διακηρύσσουν πως θέμα τσάμηδων δεν υφίσταται.
Ωστόσο, το κόμμα των τσάμηδων συμμετείχε στην πρώτη κυβέρνηση Ράμα και συνέβαλε στη νέα διοικητική διαίρεση που έπληξε την ελληνική εθνική μειονότητα.
Κατά τους Αλβανούς, η Τσαμουριά κατοικείτο από τα αρχαία χρόνια από τους προγόνους τους και στο «ελληνικό τμήμα» της ζουν περίπου 250-300 χιλιάδες ορθόδοξοι τσάμηδες.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, οι Τουρκαλβανοί τσάμηδες τάχθηκαν με το μέρος των Τούρκων, αλλά εξουδετερώθηκαν από τους Έλληνες. Μετά τη δημιουργία του αλβανικού κράτους παρέμειναν στην Ελλάδα και μετά την Μικρασιατική καταστροφή εξαιρέθηκαν από την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών.
Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι τσάμηδες τάχθηκαν στο πλευρό των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών και στράφηκαν εναντίον του αμάχου ελληνικού πληθυσμού, διαπράττοντας εγκλήματα πολέμου – εκτελέσεις, λεηλασίες, βιασμοί.
Με την υποχώρηση των Ιταλών έφυγαν στην Αλβανία και επανήλθαν μετά τη συνθηκολόγηση. Εγκατέλειψαν τη Θεσπρωτία μετά την κατάρρευση της Ιταλίας το 1943 και μετά το τέλος του πολέμου ακολούθησαν τους ναζί προστάτες τους κατά την υποχώρησή τους στην Αλβανία. Και βέβαια, δεν ήσαν πάνω από 20.000.
Μετά το τέλος του πολέμου, δικάστηκαν ερήμην στα Γιάννενα από Δικαστήριο Δοσιλόγων και οι περιουσίες τους δημεύθηκαν.
Εξισλαμισμένοι, επέλεξαν το όνομά τους από παραφθορά του αρχαίου ονόματος του ποταμού Καλαμά (Θύαμις).
Η Αλβανία χρόνια τώρα χρησιμοποιεί (και) τους τσάμηδες υπέρ των σχεδίων για τη Μεγάλη Αλβανία.
Και αυτό γίνεται συστηματικά.
Οι Αλβανοτσάμηδες πραγματοποιούν κατά διαστήματα συγκεντρώσεις «διαμαρτυρίας» στην ελληνοαλβανική μεθόριο, απέναντι από το χωριό Μαυρομάτι Θεσπρωτίας, διεκδικώντας τις περιουσίες που, όπως λένε, κατασχέθηκαν από το ελληνικό κράτος το 1944.
Από την καθιέρωση της 27ης Ιουνίου ως «ημέρα γενοκτονίας των τσάμηδων», οργανώνουν κάθε χρόνο – και φέτος – εκδηλώσεις στο «Μνημείο της Γενοκτονίας» στο χωριό Τζάρα, νοτίως των Αγίων Σαράντα, και πορεία ως τη διάβαση του Μαυροματίου, στα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Οι Αλβανοί αρέσκονται να εμφανίζουν τους τσάμηδες ως υπέργηρους «αγανακτισμένους» και ως τους μοναδικούς εκπροσώπους του αλβανικού εθνικισμού.
Στην πραγματικότητα, όμως, οι ηλικιωμένοι χρησιμοποιούνται ως βιτρίνα, ενώ στο μεταξύ έχει αναλάβει δράση και η «Ερυθρόμαυρη Συμμαχία», με πολύ νεώτερα μέλη που υποστηρίζουν τον «Πατριωτικό Σύλλογο Çamëria» και έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση ως οπαδοί της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου.
Δεν είναι τυχαίο ότι κατεδαφίζονταν (ως… αυθαίρετα) κτίσματα Χιμαρριωτών από την «Εθνική Επιθεώρηση Πολεοδομίας και Κατασκευών», η οποία όμως κάνει τα στραβά μάτια όταν πρόκειται για κτίσματα Αλβανών.
Μάλιστα από την επιχείρηση κατεδάφισης εξαιρέθηκε τον Απρίλιο του 2012 το ξενοδοχείο και δύο μαγαζιά ιδιοκτησίας του τσάμικης καταγωγής Artur Bubeki, ο οποίος φιλοξενούσε και καθοδηγούσε το συνεργείο κατεδαφίσεων στους Δρυμμάδες.
Όχι τυχαία, αφού επικεφαλής της «Εθνικής Επιθεώρησης Πολεοδομίας και Κατασκευών», ήταν ο Gazment Osmani, στέλεχος του κόμματος των τσάμηδων.
Στα αλβανικά σχολεία τα παιδιά μαθαίνουν πως «ο σημερινός πολιτικός χάρτης των αλβανικών εδαφών καθορίσθηκε με άδικο τρόπο από τη Συνδιάσκεψη του Λονδίνου το 1913, αφήνοντας πολλές αλβανικές περιοχές έξω από τα πολιτικά σύνορα της Αλβανίας (στη Σερβία, στο Μαυροβούνιο, στην Ελλάδα)».
Και πως «τα νότια σύνορα της Αλβανίας βρίσκονται στους ποταμούς Καλαμά και Αχέροντα, σε μια περιοχή που περιλαμβάνει την Ηγουμενίτσα, την Παραμυθιά, την Πρέβεζα, τη Φιλιππιάδα και την Άρτα».
Και πως «Έλληνες φασίστες έσφαξαν τους Τσάμηδες και πήραν τις περιουσίες τους».
Και πως η Τσαμουριά (η Θεσπρωτία δηλαδή), «τελεί υπό ελληνική κατοχή και εκτείνεται στις ακτές του Ιονίου από τους Αγίους Σαράντα μέχρι την Πρέβεζα».
Ο Ράμα για τους Τσάμηδες
Στις 6 Φεβρουαρίου 2018, σε συνέντευξή του στα «Νέα», ο Ράμα ανέφερε πως «το “ζήτημα Τσάμηδων” υφίσταται μόνο ως θέμα στοιχειωδών δικαιωμάτων των Αλβανών συμπατριωτών μας που κάποτε ζούσαν στη χώρα σας, και τίποτα ευρύτερο». Είπε μάλιστα πως «αυτοί οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να ταξιδέψουν και να επισκεφτούν την Ελλάδα ή ότι αυτοί ή τα παιδιά τους έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν περιουσιακά δικαιώματα διά της δικαστικής οδού, όπως κανονικά μπορεί ο κάθε Ευρωπαίος πολίτης».
Και νωρίτερα, στις 3 Φεβρουαρίου 2018, δήλωσε: «Η Ελλάδα έχει μια παράνοια, μια φαντασία, νομίζοντας, για τους δικούς της λόγους, ότι η Αλβανία με το “τσάμικο”, τρέφει εδαφικές διεκδικήσεις εις βάρος της. Εμείς δεν τρέφουμε εδαφικές διεκδικήσεις, απορούμε μάλιστα όταν ακούμε και από υψηλούς ελληνικούς κύκλους να λένε ότι η κυβέρνηση Ράμα επιδιώκει τη “Μεγάλη Αλβανία”, ζητά την «Τσαμουριά». Εμείς θα θέσουμε τέρμα σ΄ αυτή την παράνοια. Από πλευράς μας, αυτούς που ονομάζουμε Τσάμηδες, είναι Αλβανοί, μιλάμε δηλαδή για Αλβανούς που έχουν ένα ιστορικό παρελθόν στο ελληνικό κράτος, που έχουν περιουσίες στην Ελλάδα. Εμποδίζονται στην ελεύθερη διακίνησή τους λόγω της καταγωγής τους. Μιλάμε για Αλβανούς πολίτες που έχουν πικρές αναμνήσεις και δικαιολογημένα ζητάμε να τιμηθεί η μνήμη τους. Τον κ. Κοτζιά τον άκουσαν λάθος δεν τον άκουσαν όμως τι είπε για τους Τσάμηδες. Είπε ότι η αλβανική πλευρά θέτει επιθετικά το “τσάμικο”. Για μας “τσάμικο” δεν υπάρχει ως εδαφικό θέμα, θα προσπαθήσουμε όμως για μια ξεχωριστή συμφωνία για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Μάλιστα, μιλώντας στην εκπομπή «Αληθινή Ιστορία» της τηλεόρασης VIZION PLUS, ο κ. Ράμα δήλωσε πως έχει τεθεί το επίμαχο θέμα στο τραπέζι των συζητήσεων με την Ελλάδα. Και πως, αν και δεν θέλει να βλάψει τις συζητήσεις, «επιμένουμε στο δικαίωμα στη μνήμη» και «είναι δίκαιο το αίτημα των τσάμηδων για την τοποθέτηση ενός μνημείου στην Ήπειρο».
Οπότε, περιμένουμε με αγωνία τα νέα «επιτεύγματα» της κυβέρνησης…
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι Βουλευτής Β΄ Αθηνών, πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
