Γράφει η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα
Το γλωσσάρι του ThePresident
Ένας Πρόεδρος και μάλιστα ο Πρόεδρος δεν μπορεί να μη μιλήσει για τον πρόεδρο.
Λέξη πολύ παλιά της εποχής του Πινδάρου (522 π.Χ. – 437 π.Χ.), του χορικού και λυρικού ποιητή, από τις Κυνός Κεφαλές της Βοιωτίας, που έγραψε τραγούδια προς τιμήν των νικητών των διαφόρων αγώνων. Κατά τον Πίνδαρο, ήταν εκείνος που κάθεται στην πρώτη σειρά, στην πρώτη θέση, μια που τα συνθετικά της, η πρόθεση πρό – και η ἕδρα αυτό αποδεικνύουν.
Σήμερα ο πρόεδρος κάθεται στην πρώτη θέση, γιατί προΐσταται, προεδρεύει σε συνεδριάσεις, συμβούλια, επιτροπές, είναι με άλλα λόγια φορέας εξουσίας και ανώτερος ιεραρχικά από τους άλλους. Έτσι έχουμε Πρόεδρο της Βουλής, του Δικαστηρίου, του συνδικάτου των οδηγών ταξί κ.ά.
Ο Πρόεδρος, ωστόσο, μπορεί να είναι αρχηγός της εκτελεστικής ή νομοθετικής εξουσίας. Ενδέχεται εκτός από πρόεδρος να είναι και προεδρίνα, που έχει πάρει το προεδρικό χρίσμα. Κάποιοι μάλιστα την αποκαλούν η πρόεδρος, ή κυρία πρόεδρος, προσφώνηση που ακούμε κυρίως στα δικαστήρια.
Πρόεδροι υπάρχουν λογιών – λογιών. Από προέδρους μαθητικών κοινοτήτων ή κοινοτήτων χωριών μέχρι και ανώτατους άρχοντες, όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Εδώ στην Ελλάδα, βέβαια, ο τίτλος δίνεται σε καθέναν που είχε κάποτε αυτή τη θέση. Αν ήσουν μια φορά πρόεδρος, μένεις για πάντα πρόεδρος. Πρόεδρε, σε αποκαλούν οι φίλοι σου χαϊδευτικά, γιατί το προεδριλίκι σε ακολουθεί εσαεί. Μάλιστα αυτό το προεδριλίκι έχει πάρει την τουρκική κατάληξη -lık, που συνοδεύει εξάλλου ένα πλήθος λέξεων της ελληνικής γλώσσας (αρχηγιλίκι, υπουργιλίκι).
Στον πρόεδρο του πρέπει ένα προεδρείο.
Ένας Πρόεδρος μπορεί να αλλάξει τον τύπο του πολιτεύματος να κάνει μια δημοκρατία – έστω και κατ’ όνομα δημοκρατία – προεδρική ή προεδρευομένη.
Κάποτε είχαμε και Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως ή με ένα ελαφρύ στραμπούληγμα της γλώσσας Υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης.
Λίγο προεδρολεξιλογία από την αρχαιότητα: Ὁ τῆς μαντείας πρόεδρος στα αρχαία κείμενά μας ήταν ο αετός που το πέταγμά του καθόριζε αν κάποιος οιωνός ήταν θετικός ή αρνητικός. Οι πρυτάνεις στην αθηναϊκή εκκλησία του δήμου καλούνταν κι εκείνοι πρόεδροι, ενώ στα πρώτα χριστιανικά χρόνια πρόεδρος ονομαζόταν ο επίσκοπος.
Ο κλητική προσφώνηση «πρόεδρε» λέγεται σε πολλές περιστάσεις της καθημερινής μας ζωής:
«Πρόεδρε, καθάρισες πάλι,» για έναν καλό μάγειρα.
«Πρόεδρε, είσαι άρχοντας» για εκείνον που είναι καλοπερασάκιας και του αρέσει η καλή ζωή.
Ο κατάλογος είναι μακρύς, γιατί ο Νεοέλληνας αγαπάει τις φιλοφρονήσεις και τις τιμητικές επικλήσεις, τα προεδριλίκια, τους προέδρους, τις προεδρίνες και όλα τα συναφή.
