Το γλωσσάρι του ThePresident
*Της Σοφίας Μουρούτη Γεωργάνα
Μπήκαμε ήδη στο καλοκαίρι και πολλοί φίλοι ήδη ξεκίνησαν τα μπάνια στη θάλασσα. Εκτός και αν τα θαλασσώσαμε, τα κάναμε θάλασσα σε πιο απλά ελληνικά, αφού ακόμη δεν καταφέραμε να δούμε από κοντά την θάλασσα με το θαλασσί το χρώμα και το θαλασσινό νερό.
Οι περισσότεροι μάλλον βρίσκεστε σε παραθαλάσσια μέρη, χωρίς να έχετε θαλασσοπνιγεί, ελπίζουμε, αφού τα πλοία μας είναι γερά και σταθερά, καλά σκαριά και όχι θαλασσοπνίχτες.
Από τις φωτογραφίες που ανεβάζουν ορισμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαπιστώσαμε ότι δεν είχαμε θαλασσοταραχή κι έτσι απόλαυσαν το θαλασσόνερο, τις θαλασσοβουτιές και τα θαλασσοπούλια.
Πολλοί επιστρέφετε μαυρισμένοι από την παραμονή σας στην ακροθαλασσιά ή από την παρατεταμένη κολύμβηση σας στο νερό για την θαλασσοθεραπεία σας.
Κάποιοι αγαπάτε τα μπάνια βουτώντας από τα θαλασσόβραχα, άλλοι προτιμάτε τις διακοπές σε ηπειρωτικά και πιο ορεινά μέρη. Κι εκεί, βέβαια, κάτι από θάλασσα μπορεί να βρείτε. Αν είστε κοντά σε ποταμάκι, λίμνη ή λιμνοθάλασσα, μπορεί να έχετε την τύχη να αντικρίσετε κανένα θαλασσαετό, αν και το αρπακτικό αυτό πτηνό είναι είδος υπό εξαφάνιση.
Στους δεινούς κολυμβητές και όχι σε αυτούς που έχουν θαλασσοφοβία αρέσει να πηγαίνουν σε θαλασσόδαρτες θαλασσοσπηλιές, για να εξερευνούν το βυθό και να θαυμάζουν με την μάσκα τους τα θαλασσόχορτα ή φύκια και όλο τον υποθαλάσσιο πλούτο. Κάποια από αυτά και κυρίως το «θαλασσόχορτο Κελπ», που φυτρώνει στο Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, έχει θεραπευτικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Πού να βρεθεί κανείς, όμως, στο Βόρειο Ατλαντικό, αφού η Ελλάδα έχει θαλασσάκια, θαλασσίτσες και φημίζεται για τους θαλασσοπόρους ναυτικούς της και εν γένει τους ανθρώπους της θάλασσας, ναυτικούς και ψαράδες που έχουν φάει την θάλασσα με το κουτάλι.
Κάποτε, ωστόσο, η θάλασσά μας γίνεται πικροθάλασσα και πικροκυματούσα και η θαλασσοπορία από την φουσκοθαλασσιά καταλήγει σε θαλασσομαχία.
Αυτό το καλοκαίρι ελπίζουμε να ην έχουμε φωτιές, ένα από τα τρία κακά που συμβαίνουν στον άνθρωπο. Πυρ, γυνή και θάλασσα είναι το θρυλικό τρίο. Και, για να σβήσουν οι φωτιές, αεροπλάνα και ελικόπτερα προσθαλασσώθηκαν στην ανοιχτή θάλασσα, για να γεμίσουν, και αποθαλασσώθηκαν, επιτάχυναν, για να βρεθούν στον προορισμό της αποστολής τους.
Όσοι επιστρέφετε στις πόλεις, θα δείτε σιγά – σιγά τις λαοθάλασσες να γυρίζουν από τις διακοπές του Σαββατοκύριακου και να είναι σε ετοιμότητα για τις υποχρεώσεις τους. Ορισμένοι, βέβαια, στο πρόσφατο παρελθόν είχαν πάρει δάνεια με ευνοϊκούς όρους, που στην πορεία, κάτι με το ένα, κάτι με το άλλο, έγιναν θαλασσοδάνεια.
Μέγα τὸ τῆς θαλάσσης κράτος, (= μεγάλη η δύναμη της θάλασσας), λοιπόν, όπως γράφει ο Αθηναίος ιστορικός Θουκυδίδης (Ι 143, 5), αναφερόμενος στην ναυτική υπεροχή της Αθήνας έναντι της κλειστής στρατιωτικής Σπάρτης. Τελικά οι θαλασσοκράτορες Αθηναίοι ηττήθηκαν στον πελοποννησιακό πόλεμο, εν πολλοίς και εξαιτίας της αλαζονείας τους.
Από την θαλασσοκρατορία των Αθηναίων θα πάμε στην ετυμολογία της λέξης. Είναι μάλλον προελληνικός λεκτικός τύπος, που τον βρήκαν οι Έλληνες, όταν ήλθαν να κατοικήσουν στα θαλασσοφίλητα ελληνικά εδάφη. Ο λεξικογράφος και γραμματικός Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς στο περίφημο λεξικό που συνέταξε τον 5ο αιώνα μ.Χ., μαζί με άλλες σπάνιες λέξεις που έχει συγκεντρώσει, παραθέτει και την συγκεκριμένη, λέγοντας ότι περιλαμβάνεται στην τοπική διάλεκτο της Μακεδονίας και όχι τη “Μακεδονική” γλώσσα του κ. Ζάεφ, και σημαίνει το αλμυρό νερό. Οι Έλληνες εξάλλου, από τα μέρη από όπου κατέβηκαν δεν είχαν δει θάλασσα. Γι’ αυτό, όταν την αντίκρισαν, την είπαν στην δική τους γλώσσα και τώρα πια δική μας, αφού είμαστε απόγονοί τους, πόντον (= πέρασμα) ή ἅλς (αλμυρή).
Οι αρχαίοι μας με τον όρο θάλασσα που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Όμηρο εννοούσαν κυρίως την Μεσόγειο θάλασσα, αφού γύρω από αυτήν κυρίως κατοικούσαν.
Στο πέρασμα των χρόνων ζυμώθηκαν τόσο με την θάλασσα, ώστε επιβεβαίωσαν την σκωπτική παροιμιώδη φράση που χρησιμοποιούσαν για όποιον προσποιούνταν ότι αγνοεί κάτι που είναι ευρέως γνωστό: «ὁ Κρὴς τὴν θάλασσαν ἀγνοεῖ». Ο Κρητικός αγνοεί την θάλασσα. Αν είναι δυνατόν!
