*του Γιάννη Τριανταφύλλου
Τέως κοσμήτορας στο Kennedy School of Government του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και Αναπληρωτής Υπουργός Αμυνας στην κυβέρνηση Κλίντον ( Deputy Secretary of Defence ), ταυτόχρονα ένας από τους σημαντικότερους διαμορφωτές της αμερικανικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, ο Τζόζεφ Νάι είναι εκείνος που εισήγαγε στην αμερικανική πολιτική τον όρο «ήπια ισχύς» («soft power»). Δηλαδή την ικανότητα μιας υπερδύναμης περισσότερο να πείθει παρά να εξαναγκάζει. Στο παρελθόν είχα την ευκαιρία να του πάρω συνέντευξη πάνω από μία φορά, τιμητικό αλλά και….επιμορφωτικό γεγονός την ίδια στιγμή. Εδώ σταχυολογώ κάποιες απαντήσεις του, αναφορικά με το θέμα της ηγεσίας, το οποίο τόσο πολύ ταλανίζει τους λαούς στις μέρες μας, καθώς οι αντίστοιχες προσωπικότητες μάλλον σπανίζουν…. ( Τα βιβλία του Τζόζεφ Νάι “Ηγεσίες που πρωτοπορούν”, “Ηπια ισχύς” και “Το παράδοξο της αμερικανικής δύναμης” κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Παπαζήση ).
«Ορισμένοι πιστεύουν ότι η ηγεσία είναι γενετικό ζήτημα, αλλά κανένας δεν έχει απομονώσει μέχρι σήμερα ένα γονίδιο υπεύθυνο για την ηγεσία. Στην πραγματικότητα, μελέτες της ηγετικής ικανότητας σε πανομοιότυπους ομοζυγώτες διδύμους δείχνουν ότι, στο συγκεκριμένο θέμα, η ανατροφή είναι δύο φορές πιο σημαντική απ’ ό,τι η φύση».
«Οι χαρισματικοί ηγέτες μπορεί να είναι καλοί ή κακοί – κι αυτό το μαρτυρούν ο Χίτλερ και ο Γκάντι στον 20ό αιώνα. Αν ένας χαρισματικός ηγέτης είναι πολύ ναρκισσιστής, αυτός είναι λιγότερο πιθανό να αποδειχθεί ηθικός ή αποτελεσματικός».
«Υποστηρίζω ότι ένας αποτελεσματικός ηγέτης χρειάζεται τις ήπιας ισχύος ικανότητες της συναισθηματικής νοημοσύνης, του οράματος και της επικοινωνίας, όσο και αυτές της οργάνωσης και της μακιαβελικής πολιτικής. Αλλά ένας αποτελεσματικός ηγέτης χρειάζεται επίσης να κατανοήσει το πώς θα υιοθετήσει τη μίξη αυτών των ικανοτήτων σε συγκεκριμένες καταστάσεις».
«Επίσης ένας αποτελεσματικός ηγέτης θα χρειαστεί τόσο τη σκληρή ( hard power ) όσο και την ήπια ισχύ ( soft power ), συνδυασμό που ονομάζω έξυπνη ισχύ ( smart power ). Αλλά η ικανότητα να έλκεις τους άλλους θα είναι, στον νέο κόσμο που διαμορφώνεται, ακόμη σημαντικότερη απ’ ό,τι στο παρελθόν.
«Ενας μεγάλος ηγέτης είναι ένας παιδαγωγός, όχι απλώς κάποιος που παίρνει αποφάσεις. Ο Φράνκλιν Ρούζβελτ ήταν καλός στο να εκπαιδεύει τους Αμερικανούς σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν στη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Επίσης, ο Νέλσον Μαντέλα εκπαίδευσε τους υποστηρικτές του στην κατανόηση της σημασίας που είχε η δημιουργία μιας μη ρατσιστικής Νότιας Αφρικής».
«Οι ψηφοφόροι επηρεάζονται κυρίως από τη γνωστική ανταπόκριση της πολιτικής ενός ηγέτη, αλλά υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι η υποσυνείδητη συναισθηματική ανταπόκριση μπορεί να είναι το ίδιο, ίσως και περισσότερο σημαντική».
