Κυβέρνηση τεχνοκρατών στην Ιταλία για να οδηγήσει τη χώρα σε νέες εκλογές με πολύ αμφίβολη και επικίνδυνη για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της έκβαση, πρόταση μομφής κατά του πρωθυπουργού στην Ισπανία με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης. Η πολιτική αβεβαιότητα στις δύο χώρες θέτει σε δοκιμασία την ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Στην περίπτωση της Ιταλίας, η αποτυχία των ευρωσκεπτικιστών να σχηματίσουν κυβέρνηση μετά το βέτο του προέδρου Σέρτζιο Ματαρέλα για τον προτεινόμενο υπουργό Οικονομίας, ο οποίος είχε ταχθεί παλαιότερα κατά του ευρώ, έχει βυθίσει τη χώρα σε πολιτική κρίση, η μοναδική διέξοδος από την οποία φαίνεται ότι είναι οι πρόωρες εκλογές. Θα διεξαχθούν από μια κυβέρνηση τεχνοκρατών υπό τον Κάρλο Κοταρέλι, ένα πρώην στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που είχε το παρατσούκλι «ο Κύριος Ψαλίδι» για την αδυναμία του στις δημοσιονομικές περικοπές.
Ο Κοταρέλι είναι υποχρεωμένος να ζητήσει την ψήφο εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου και είναι απίθανο να την λάβει, καθώς κυριαρχούν εκεί οι βουλευτές του αντισυστημικού Κινήματος 5 Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας, που απορρίπτουν όλα όσα ο νέος εντολοδόχος πρωθυπουργός αντιπροσωπεύει. Έτσι η Ιταλία φαίνεται πως θα οδηγηθεί σε νέες εκλογές και αυτή τη στιγμή η ακροδεξιά και λαϊκιστική Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι βρίσκεται στην καλύτερη θέση για να επωφεληθεί απ’ αυτές. Στις εκλογές της 4ης Μαρτίου είχε λάβει 17%, ποσοστό μεγαλύτερο απ’ ό,τι η Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι (14%), και τώρα οι οι δημοσκοπήσεις της δίνουν 22%, ενώ οι άλλοι σχηματισμοί παραμένουν στα επίπεδά τους του Μαρτίου.
Και καθώς η συμμαχία της ιταλικής δεξιάς/ακροδεξιάς, που κέρδισε τον Μάρτιο συνολικά 37% των ψήφων, είναι πολύ αμφίβολο ότι θα διατηρηθεί –στον Μπερλουσκόνι δεν άρεσε καθόλου το πρόγραμμα που έφτιαξαν η Λέγκα και το M5S–, τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης δεν αποκλείουν μια συμμαχία ή μια συμφωνία Λέγκας/M5S. Η La Stampa, για παράδειγμα, κάνει λόγο για ένα ενδεχόμενο «σύμφωνο μη επίθεσης μεταξύ των δύο στις επόμενες εκλογές». «Θα δουμε, θα κρίνουμε από τα προγράμματα», δήλωσε ο Σαλβίνι και προειδοποίησε: «Οι εκλογές θα είναι ένα δημοψήφισμα, ο λαός και η αληθινή ζωή ενάντια στις γέρικες κάστες και αυτούς τους κυρίους του σπρεντ!».
Υπάρχει επίσης το ζήτημα του ιταλικού εκλογικού νόμου, που αφήνει πολύ έδαφος στην αναλογική εκπροσώπηση, η οποία δύσκολα επιτρέπει πλειοψηφίες σ’ ένα πολιτικό τοπίο όπως το ιταλικό, που είναι κατανεμηνένο σε τρία στρατόπεδα — τη δεξιά, τους αντισυστημικούς και την κεντροαριστερά. Αν πάμε να ξαναψηφίσουμε με τον ιδιο εκλογικό νόμο, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τις ίδιες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα», προειδοποίησε η πρόεδρος της ιταλικής Γερουσίας Μαρία Ελιζαμπέτα Καζελάτι. Κι αν ο νόμος αλλάξει; Ο Σλαβίνι δεν το αποκλείει, ενισχυμένος από τις προνομιακές πλέον σχέσεις του με τον αρχηγό των Πεντάστερων, τον Λουίτζι Ντι Μάιο.
Είναι σαφές ότι η Ιταλία βρίσκεται σε μια χωρίς προηγούμενο πολιτική κρίση που είναι βούτυρο στο ψωμί αυτών που επικρίνουν τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της. Εκφράζονται φόβοι ότι οι νέες εκλογές μπορεί να μετατραπούν σ’ένα δημοψήφισμα για το ευρώ στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, η οποία έχει και το υψηλότερο χρέος μετά την Ελλάδα, και η προοπτική αυτή προκαλεί ρίγη στις αγορές. Την Τρίτη η ισοτιμία του ευρώ είχε πέσει σε χαμηλό εξήμισι μηνών, το χρηματιστήριο του Μιλάνου σημείωνε πτώση και τα κόστη του βραχυπρόθεσμου δανεισμού αυξάνονταν για την κυβέρνηση της Ρώμης. Επιπλέον η κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας προειδοποιούσε πως η εμπιστοσύνη κινδυνεύει, αν δεν χαλιναγωγηθεί το χρέος της χώρας.
Η κατάσταση στην Ισπανία δημιουργεί επίσης ανησυχίες με επιπτώσεις που έγιναν αμέσως αισθητές στην οικονομία. Το χρηματιστήριο της Μαδρίτης έχανε σχεδόν 3% το πρωί της Τρίτης, τρεις ημέρες πριν από την ψηφοφορία επί της πρότασης μομφής κατά του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι που κατέθεσε το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ισπανίας (PSOE), το μεγαλύτερο της ισπανικής αντιπολίτευσης (η ψηφοφορία θα διεξαχθεί την Παρασκευή). Παράλληλα το επιτόκιο του ισπανικού δεκαετούς ομολόγου σημείωνε αύξηση. Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, τα σενάρια εδώ είναι κυρίως τρία: απόρριψη της πρότασης μομφής, μια σοσιαλιστική κυβέρνηση με ασταθή «πλειοψηφία Φρανκεστάιν» ή πρόωρες εκλογές.
Στο πρώτο σενάριο, η πρόταση μομφής που κατατέθηκε από το PSOE μετά την καταδίκη στελεχών του Λαϊκού Κόμματος του Ραχόι για διαφθορά, θα δυσκολευθεί να συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των 176 ψήφων (οι Σοσιαλιστές διαθέτουν μόνο 84 βουλευτές στην 350μελή βουλή). Και καθώς προς το παρόν δεν έχει παρα μόνο την υποστήριξη του Podemos (67 βουλευτές), πρέπει να πείσει και άλλες πολιτικές δυνάμεις κατά τη συζήτηση που θα γίνει την Πέμπτη και την Παρασκευή στο κοινοβούλιο. Το πρόβλημα είναι πως οι φιλελεύθεροι Ciudadanos (32 βουλευτές), που έχουν ούριο τον άνεμο στις δημοσκοπήσεις, δεν έχουν καμιά διάθεση να διευκολύνουν τους Σοσιαλιστές να πάρουν την εξουσία. Έτσι ο επικεφαλής του PSOE Πέδρο Σάντσεθ θα πρέπει να κερδίσει τις ψήφους των μικρών περιφερειακών κομμάτων, με πρώτους τους βάσκους εθνικιστές και τους καταλανούς αυτονομιστές — τους ίδιους καταλανούς αυτονομιστές εναντίον των οποίων το PSOE είχε συμμαχήσει με το Λαϊκό Κόμμα (PP) του Ραχόι και τους Ciudadanos…
Αν παρ’ ελπίδα τα καταφέρει, το PSOE θα πετύχει τον στόχο του χάρη σε μια «πλειοψηφία Φρανκεστάιν», με την οποία θα είναι αδύνατο να κυβερνήσει, προειδοποιεί ο πολιτικός αναλυτής Ιγκνάθιο Βαρέλα. Και οι Ισπανοί θα οδηγηθούν σε μερικούς μήνες σε νέες εκλογές.
Το τελευταίο σενάριο είναι αυτό της άμεσης διενέργειας εκλογών στην Ισπανία, όπως ζητούν οι Ciudadanos. «Η διαφθορά εξόντωσε το νομοθετικό σώμα», δήλωσε ο αρχηγός τους, ο Άλμπερτ Ριβέρα και ζήτησε να οριστεί ημερομηνία για τις νέες εκλογές.
