*Του Τρύφωνα Μουζακιώτη
Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, σε αντιδιαστολή με άλλης μορφής κοινωνικοπολιτικά μοντέλα, βασική αρχή είναι (ή τουλάχιστον πρέπει να είναι) ότι «ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα». Όχι μόνο δεν αγιάζει τα μέσα, αλλά τα μέσα που χρησιμοποιούμε ως πολίτες για να εκφράσουμε την αντίθεση μας ή τις ιδέες μας, είναι αυτά που εν τέλει «αγιάζουν» τον σκοπό που θέλουμε να επιτύχουμε.
Η θεμελιακή αυτή αντίληψη μπορεί να μοιάζει συγκλονιστικά κοινότυπη και αυτονόητη, από ό,τι φαίνεται όμως στη χώρα μας κάθε άλλο παρά αυτονόητη είναι. Ο λόγος που ως κοινωνία πολλές φορές αδυνατούμε να την ενστερνιστούμε, ίσως να έχει να κάνει με βαθύτερους ιστορικούς λόγους.
Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι στην Ελλάδα, η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν κατακτήθηκε με αίμα όπως για παράδειγμα σε άλλες χώρες , παρά «εισήχθη» από το εξωτερικό ως ένα «προϊόν» προς άμεση κατανάλωση. Η εξήγηση αυτή ίσως να είναι εν μέρει αναχρονιστική, χωρίς να μπορεί να αποτυπώσει τη συνολική εικόνα, όμως νομίζω ότι αποτελεί περισσότερο μια αφορμή για περαιτέρω σκέψη.
Στα χρόνια της κρίσης, τα κρούσματα και οι συμπεριφορές βίας εντάθηκαν τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Η ανοχή στην αντίθετη άποψη θεωρήθηκε ως πράξη υποχωρητικότητας, η προσπάθεια κατανόησης της άλλης πλευρά ως ύποπτη συνδιαλλαγή και ο σεβασμός των νόμων ως μια πράξη δουλικότητας.
Σίγουρα οι διαμορφωθείσες αυτές συμπεριφορές, δεν είναι απότοκο μόνο των τελευταίων ετών της κρίσης. Η κρίση μάλλον αποτέλεσε την αφορμή για να εκδηλωθούν με τρόπο που τις καθιστά πλέον καθημερινό φαινόμενο και θλιβερή πραγματικότητα, ξεγυμνώνοντάς μας πλήρως από τον ήδη «μισοφαγωμένο» μανδύα αστικής ευγένειας που ατσούμπαλα φορούσαμε.
Σε αυτή την κατεύθυνση συνέβαλλε όλα αυτά τα χρόνια, η συστηματική προσπάθεια των λαϊκιστικών και ακραίων πολιτικών δυνάμεων να ερεθίσουν έτι περαιτέρω τα πιο ανορθολογικά αντανακλαστικά του λαού και να ανασύρουν τα πιο χαμηλά και άγρια ένστικτα μεγάλης μερίδας της κοινωνίας.
Ο ασύστολος λαϊκισμός, η ακατάσχετη συνωμοσιολογία και η αναπαραγωγή μιας άκρως διχαστικής πολιτικής και ρητορικής του τύπου «ή εμείς ή αυτοί», «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν», εξέθρεψαν αργά αλλά σταθερά το σημερινό «τέρας».
Θα πει κάποιος πως οι εκφράσεις αυτές και η μανιχαϊστική αντίληψη των πραγμάτων, είναι μέρος της ευρύτερης κουλτούρας της αριστεράς . Στην εποχή της «αθωότητας» κανείς δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία στο άκουσμα τέτοιου είδους εκφράσεων..
Τα καλέσματα για «ανυπακοή» και για αμφισβήτηση των νόμων που παράγονται με τον νόμιμο, συνταγματικά προβλεπόμενο, τρόπο χάριν μιας δήθεν άλλης αυταπόδεικτης νομιμότητας (βλ. «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη») καλλιέργησαν μια κουλτούρα συγκρουσιακή και υπονόμευσαν βουβά αρκετές φορές τα θεμέλια της αστικής -φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Η πεποίθηση ότι το κράτος δεν έχει το μονοπώλιο της βίας και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δικαιολογείται η άσκηση της από κοινωνικές ομάδες εφόσον κρίνουν ότι αδικούνται καλλιεργήθηκε τόσο από τα άκρα δεξιά όσο και από τα άκρα αριστερά του πολιτικού φάσματος.
Η έντονη αντισυστημικότητα, η απαξίωση των νόμων που παράγονται με νόμιμο τρόπο, η αντίληψη ότι το δίκαιο παράγεται μέσα από συγκρουσιακού τύπου διαδικασίες στα πεζοδρόμια και το «χάϊδεμα» όσων ασκούν βία καλύπτοντας κάθε φορά τις πράξεις τους με έναν δήθεν ιδεολογικό μανδύα έριξαν νερό στο μύλο της βίας.
Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε την μεγάλη εικόνα. Η φωτογραφία του πεσμένου στο έδαφος Μπουτάρη σήμερα και του αιμόφυρτου κ. Χατζηδάκη χθες, είναι απλά ένα snapshot από την κοινωνία μας που έχει άμεση ανάγκη μάλλον να περάσει τον δικό της “Διαφωτισμό”, προκειμένου να καλύψει τα βασικά κενά που έχει λόγω απουσίας της από τον προηγούμενο. Η κρίση λοιπόν αποτελεί ένα απλό pixel στην συνολικότερη εικόνα του τέρατος που συνηθίσαμε και σίγουρα όχι το κάδρο.
Το ζήτημα όμως δεν είναι ότι συνηθίσαμε την εικόνα του τέρατος ως κοινωνία. Το ζήτημα είναι ότι το εκθρέψαμε και για να το αντιμετωπίσουμε πρέπει να το κοιτάξουμε πρώτα με θάρρος …. στον ίδιο μας τον καθρέφτη.
Ο Τρύφων Μουζακιώτης είναι Πολιτικός επιστήμονας
