Ειδικού Συνεργάτη
Ένα μέτωπο στο οποίο η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τράμπ, να αποχωρήσει από τη συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά, έχει σημαντικές επιπτώσεις είναι αυτό των σχέσεων με την Ευρώπη. Οι σχέσεις με την Ευρώπη, ακόμη και με τη Μεγάλη Βρετανία, βαδίζουν σε τεντωμένο σχοινί από την πρώτη στιγμή της άφιξης του Ντόναλτ Τράμπ στο Λευκό Οίκο, αλλά η απόφασή του για αποχώρηση από τη συμφωνία με το Ιράν, έχει στην κυριολεξία ανάψει το φυτίλι. Οι λόγοι είναι πολιτικοί, προσωπικοί, και θεσμικοί.
Σε πολιτικό επίπεδο, οι Ευρώπη είναι ένας εκ των βασικών μελών της συμφωνίας, και στο μυαλό τους πιστεύουν ότι εργάστηκαν για μεγάλο διάστημα και σκληρά για να πετύχουν μια συμφωνία που οδηγούσε σε στρατηγική ισορροπία στα σύνορά τους και πέρα από αυτά. Η απόφαση του Προέδρου Τράμπ και της Ουάσιγκτον αντιμετωπίζεται ως μια προσβολή η οποία επιβάλλει μια κατάσταση που βολεύει την Αμερική, αλλά αγνοεί και υποβαθμίζει πλήρως την Ευρώπη.
Σε προσωπικό επίπεδο, ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν, εκφράζει την πεποίθηση ότι έχει μια καλή σχέση με τον Αμερικανό Πρόεδρο, και για εβδομάδες με κορύφωση την επίσημη επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, πίστευε ότι μπορούσε να μεταπείσει τον Τράμπ, και να διασώσει με κάποιο τρόπο τη συμφωνία. Η απόφαση ήταν μια βαθιά απογοήτευση για τον Πρόεδρο Μακρόν.
Σε θεσμικό επίπεδο, οι γραφειοκράτες υποτίθεται ότι πρέπει να αγνοούν την πολιτική όταν διαμορφώνουν πολιτικές, και οι γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες, είναι αυτοί που έχουν γίνει έξαλλοι με την απόφαση του Προέδρου Τράμπ, διότι έχουν βαρεθεί η Ουάσιγκτον να επιβάλλει τις πολιτικές της Ευρώπης σε οικονομικό επίπεδο και στον τομέα της ασφάλειας. Γιαυτό και μιλούν για κυρώσεις απάντησης εναντίον των ΗΠΑ, καθώς και παροχή νομικών και οικονομικών εξασφαλίσεων σε επιχειρήσεις που θέλουν να κάνουν δουλειές με το Ιράν.
Παρόλα αυτά οι Ευρωπαίοι πολιτικοί κινούνται σε άλλο μήκος κύματος από τους γραφειοκράτες, αλλά και μεταξύ τους. Ο Μακρόν, αναμενόμενο, είναι πιο σκληρός από τις Βρυξέλλες. Στην αντίπερα όχθη μια σειρά από χώρες μέλη της ΕΕ, στην Κεντρική Ευρώπη, μπλοκάρισαν την προσπάθεια των Γάλλων, να καταδικάσουν έντονα την απόφαση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και να μεταφέρουν εκεί την πρεσβεία τους.
Την ίδια στιγμή εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κινήσεις της Καγκελαρίου της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ και της Γερμανίας. Βλέποντας το τέλος της συμφωνίας με το Ιράν, κοιτάει πιο πέρα και βλέπει εξελίξεις που ξεπερνούν το μέλλον της Μέσης Ανατολής. Η αναδυόμενη αμερικανική εξωτερική πολιτική στην εποχή του Προέδρου Τράμπ, έχει επηρεάσει πολλά μέτωπα, αλλά κανέναν περισσότερο από το Βερολίνο.
Η Γερμανία, ως μονάδα, είναι εξαιρετικά ισχυρή, αλλά οποιαδήποτε κίνηση από το Βερολίνο στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της δύναμής της, πυροδοτεί συμμαχίες ανάμεσα στους γείτονές της, για να την αποτρέψουν, και πάντα στο δια ταύτα οι Ευρωπαίοι πάντα αναζητούν κάποιον εξωτερικό παίκτη που θα εγγυηθεί την ασφάλεια και θα καταφέρει να θέσει τους πάντες στην ίδια γραμμή, και αυτός δεν είναι άλλος από τις ΗΠΑ.
Προς μεγάλη απογοήτευσή της η Μέρκελ, βλέπει ότι η Ουάσιγκτον έχει σταματήσει να αντιμετωπίζει τους Ευρωπαίους ως συμμάχους και εταίρους, και έχει αρχίσει να τους βλέπει ως ανταγωνιστές. Ειδικά η προοπτική επιβολής δευτέρου επιπέδου κυρώσεων στην Ευρώπη, στην περίπτωση που συνεχίσει να κάνει δουλειές με το Ιράν, προκαλεί τρόμο στην Καγκελάριο της Γερμανίας.
Η Γερμανία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο, και περίπου το 50% των γερμανικών προϊόντων, διακινούνται εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε αγορές που είναι υπό τη διαχείριση του συστήματος SWIFT, και η Ουάσιγκτον σκοπεύει να το χρησιμοποιήσει για να στριμώξει το Ιράν. Ακόμα και μια μικρή επιβολή αμερικανικών κυρώσεων θα είναι καταστροφή για τη Γερμανία σε οικονομικό επίπεδο, αλλά και επίπεδο πολιτικής σταθερότητας.
Αυτός είναι και ο λόγος που μόλις δυο ημέρες μετά την απόφαση του Προέδρου Τράμπ για τη συμφωνία με το Ιράν, η Μέρκελ δήλωσε, “δεν ισχύει πλέον ότι οι ΗΠΑ απλά θα μας προστατεύουν. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε, η Ευρώπη είναι ακόμη σε εμβρυακό επίπεδο όσο αφορά την κοινή εξωτερική πολιτική”.
Παρόλα αυτά τα λόγια της, για ενίσχυση της ένωσης της Ευρώπης, λένε ένα πράγμα, και οι δράσεις της κάτι εντελώς διαφορετικό. Εάν δεν μπορεί να υπάρξει πλέον εμπιστοσύνη έναντι των ΗΠΑ για στήριξη των συμφερόντων της Ευρώπης, τότε η Γερμανία δεν έχει άλλη επιλογή από το να δράσει για να αποτρέψει ένα ευρύ συνασπισμό, ανάσχεσης των γερμανικών συμφερόντων. Αυτό σημαίνει φλερτάρισμα με νέους συμμάχους, εκτός Ευρώπης. Και αμέσως μετά από αυτές τις δηλώσεις η Καγκελάριος της Γερμανίας, δεν πήγε στις Βρυξέλλες ή στο Παρίσι. Πήγε στη Μόσχα.
Σίγουρα είναι πολύ νωρίς για έντονες αντιδράσεις. Δεν βρισκόμαστε ακόμη ενώπιον ενός δεύτερου Συμφώνου Ρίμπεντροφ – Μολότωφ. Απλά είναι γεγονός ότι παρά την πάροδο εβδομήντα χρόνων μέσα σε ένα εξαιρετικά ευνοϊκό στρατηγικό περιβάλλον, μια ουσιαστική στρατηγική και πολιτική ένωση των ευρωπαϊκών χωρών, δεν έχει ακόμη συμβεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές δυνάμεις να σχεδιάζουν, η καθεμία ανεξάρτητα το πεπρωμένο τους. Η Μεγάλη Βρετανία, άτσαλα και επεισοδιακά προχωρά στο Brexit. Η Ιταλία, μπαίνει σε ένα νέο κεφάλαιο που μένει να δούμε εάν θα αποτελέσει το φυτίλι για την έκρηξη της επανάστασης έναντι των Βρυξελλών. Και για τη Γαλλία, σημαίνει μια ανεξάρτητη στρατηγική έξοδο στο διεθνές σύστημα, για να οικοδομήσει μια ανεξάρτητη στρατηγική πορεία.
Για τη Γερμανία, όπως όλα δείχνουν, σημαίνει, κινήσεις που δεν έχουν να κάνουν τίποτα με την δήθεν ενωμένη Ευρώπη. Σημαίνει οικονομικές και ενεργειακές συνδέσεις με τη Ρωσία. Σημαίνει ανοικτή ακρόαση στις διεκδικήσεις του Πούτιν και της Μόσχας. Σημαίνει, υπολογισμό των στρατηγικών συμφερόντων της Ρωσίας, αναφορικά με χώρες που βρίσκονται ανάμεσα στη Γερμανία και τη Ρωσία.
Άραγε η Ελλάδα, σε αυτό το σκηνικό, και με βάση την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, είναι έτοιμη για αυτό που έρχεται και σε ποιο στρατόπεδο θα ταχθεί, αφού είναι αλυσοδεμένη από το Βερολίνο.
Κάποιοι έχουν ξεχάσει ότι το ιδεολογικό και στρατηγικό πλαίσιο της δημιουργίας του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν να κρατήσουν τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω, και τους Γερμανούς κάτω. Εξ όσων φαίνεται βαδίζουμε σε ένα σκηνικό που αυτοί οι τρείς βασικοί πυλώνες εκλείπουν. Η ιστορία μας διδάσκει πολλά για αυτό. Το σίγουρο είναι ότι η γεωπολιτική επιστρέφει και η διαμόρφωση σοβαρής στρατηγικής για την αντιμετώπιση αυτού που έρχεται είναι όχι απλά απαραίτητη αλλά επιτακτική.
Όσοι δεν έχουν και δεν είναι στην πορεία να διαμορφώσουν θα περάσουν δύσκολα και θα εξαφανιστούν.
