Τα κόμματα στη Βουλή έχουν απόλυτο έλεγχο της ατζέντας αλλά και των κοινοβουλευτικών ομάδων. Η πραγματικότητα είναι ότι όποιο και αν είναι το θέμα προς ψήφιση, όλοι οι βουλευτές κάθε κόμματος θα ψηφίσουν κατά πάσα πιθανότητα ενιαία και με τον ίδιο τρόπο. Αυτό δείχνει πως η βαρύτητα του καθενός βουλευτή ξεχωριστά είναι αρκετά περιορισμένη. Με την καθιέρωση των μονοεδρικών περιφερειών στην Ελλάδα, ο ρόλος, το κύρος και η ουσιαστική δύναμη του καθενός βουλευτή θα αναβαθμίζονταν.
Ένα τέτοιο σύστημα θα σήμαινε πως η χώρα θα χωριζόταν σε εκλογικές περιφέρειες ώστε κάθε μια να αντιπροσωπεύει και μια θέση στη Βουλή. Η επί της αρχής ιδέα αυτού του συστήματος εφαρμόζεται στις ΗΠΑ αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Ελλάδα το Σύνταγμα δεν προβλέπει τον τρόπο με τον οποίο θα αναδεικνύονται οι έδρες στη Βουλή, και ίσως αυτός είναι ο λόγος που έχουν εφαρμοστεί πάνω από 10 διαφορετικά εκλογικά συστήματα. Η μετάβαση σε σύστημα μονοεδρικών περιφερειών θα ήταν ένα τολμηρό και αποφασιστικό βήμα με μεγάλο αντίκτυπο.
Οι κυβερνητικές πλειοψηφίες στο Κοινοβούλιο θα ήταν ισχυρότερες από πλευράς αριθμών, και η εκπροσώπηση μικρότερων κομμάτων σίγουρα πιο περιορισμένη. Όμως την ίδια στιγμή η διάσταση και ποικιλία απόψεων θα ήταν μεγαλύτερη και θα αντανακλούσε πιο σωστά την κοινωνία. Η έμφαση θα δινόταν πλέον στο άτομο, στον ίδιο τον βουλευτή και όχι στο κόμμα. Στον «αντιπρόσωπο» των πολιτών και όχι σε έναν κομματικό μηχανισμό. Οι βουλευτές που θα εκλέγονταν θα εντάσσονταν μεν στα κόμματα στο πλαίσιο των ιδεών τους, αλλά δεν θα ενσωματώνονταν σε μια ενιαία άποψη.
Με αυτόν τον τρόπο ο βουλευτής θα έχτιζε μια σχέση με τους πολίτες της περιφέρειας στην οποία εκλέγεται (constituency). Θα αποτελούσε το δίαυλο επικοινωνίας των πολιτών με το νομοθετικό σώμα. Θα είχε ουσιαστική επαφή με τους πολίτες ώστε να μπορεί να κατανοεί και να διακρίνει τα προβλήματα, τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες της περιφέρειάς του. Αυτό το σύστημα θα καλλιεργούσε την πραγματική έννοια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, και ταυτόχρονα θα διασφάλιζε την ύπαρξη λογοδοσίας και ευθύνης, που σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε κανείς πλέον να χαθεί ή να κρυφτεί πίσω από μια μεγάλη λίστα (βλ. Β’ Αθηνών).
Παράλληλα η δύναμη του βουλευτή θα αυξανόταν σημαντικά. Σε αντίθεση με το παρόν σύστημα, οι μονοεδρικές περιφέρειες θα έδιναν στον βουλευτή μεγάλη αυτονομία, ευελιξία αλλά και επιρροή, ειδικά σε θέματα που αφορούν στην περιφέρεια στη οποία εκλέγεται και εκπροσωπεί. Η ψήφος του δεν θα ήταν δεδομένη, αλλά αντιθέτως η παρουσία του στο Κοινοβούλιο θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά.
Έτσι θα βλέπαμε επιτέλους και ουσία στις ψηφοφορίες της Βουλής. Οι συζητήσεις θα είχαν πραγματικό ενδιαφέρον διότι θα αποτύπωναν τις επιμέρους θέσεις των βουλευτών. Το βάρος θα δινόταν σε πραγματικά προβλήματα που αφορούν τους πολίτες και κανένας βουλευτής δεν θα μπορούσε να μην πάρει ξεκάθαρη θέση. Σε κάθε ψηφοφορία τα ‘νούμερα’ θα ήταν διαφορετικά ανάλογα με το θέμα καθώς κάθε βουλευτής θα ψήφιζε εκπροσωπώντας πρώτα την περιφέρειά του και μετά το κόμμα του.
Υπάρχουν πολλές ενστάσεις σε αυτή την αλλαγή, και σίγουρα αρκετές παράμετροι που πρέπει να εξεταστούν. Όμως η ουσία παραμένει: η αυξημένη δύναμη αλλά και ευθύνη που θα δινόταν στους βουλευτές με την καθιέρωση μονοεδρικών περιφερειών θα αναβάθμιζε το αξίωμά τους αλλά και το ίδιο το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
*Ο Βασίλης Ι. Μπενόπουλος σπουδάζει Πολιτικές Επιστήμες, Φιλοσοφία και Δίκαιο στο King’s College London
