Η Ευρωπαϊκή ημέρα υπέρ της μνήμης των θυμάτων του Σταλινισμού και του Ναζισμού, γνωστή και ως Διεθνής ημέρα της μαύρης πόρπης τιμάται κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου. Θεσπίστηκε από την Διακήρυξη της Πράγας σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον κομμουνισμό στις 3 Ιουνίου 2008 που υπογράφτηκε από τον Βάτσλαβ Χάβελ και μέλη της Ευρωπαϊκής Βουλής. Η 23η Αυγούστου ήταν η ημέρα της υπογραφής της συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας και της Ναζιστικής Γερμανίας, των δύο χειρότερων απολυταρχικών καθεστώτων της ιστορίας.
Σκοπός της εορτής είναι η απότιση φόρου τιμής στους νεκρούς των μαζικών εκτοπίσεων και δολοφονιών του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, και η επανίδρυση της ειρήνης και ευστάθειας στην Ευρώπη του σήμερα.
Η εθνική εορτή τιμάται εκτός της Ευρώπης και στον Καναδά.
Η 23η Αυγούστου καθιερώθηκε ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού (γνωστή και ως Διεθνής Ημέρα της Μαύρης Κορδέλας σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης), με το ψήφισμα της 2ας Απριλίου 2009 του Ευρωκοινοβουλίου, για να τιμηθεί η μνήμη των θυμάτων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων και ιδιαίτερα του Σταλινισμού και του Ναζισμού.
Το ψήφισμα έγινε δεκτό από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου με συντριπτική πλειοψηφία (533 ψήφοι «υπέρ», 44 «κατά» και 33 αποχές).
Η 23η Αυγούστου, που επιλέχθηκε Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού, σχετίζεται με δύο γεγονότα:
Το πρώτο συνέβη το 1939, όταν η Σοβιετική Ένωση και η Ναζιστική Γερμανία υπέγραψαν το σύμφωνο μη επίθεσης, γνωστό και ως Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ (από τα επίθετα των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών), με μεγάλο θύμα την Πολωνία. Σε ένα από τα μυστικά πρωτόκολλα της συμφωνίας, η Πολωνία διαμοιραζόταν ανάμεσα στην κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση και τη ναζιστική Γερμανία, ενώ οι Βαλτικές Χώρες (Εσθονία, Λιθουανία, Λετονία) προσαρτώνται στην Σοβιετική Ένωση.
Το δεύτερο έλαβε χώρα το 1989 , όταν δύο εκατομμύρια άνθρωποι από την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία στάθηκαν πιασμένοι χέρι – χέρι στο δρόμο από το Βίλνιους ως το Ταλίν, σχηματίζοντας μία ανθρώπινη αλυσίδα, ζητώντας απόσχιση των κρατών τους από τη Σοβιετική Ένωση («Επανάσταση του Τραγουδιού»). Την ίδια μέρα εκδηλώσεις συμπαράστασης έγιναν σε 40 πόλεις του δυτικού κόσμου. Πολλοί από τους διαδηλωτές φορούσαν μαύρες κορδέλες σε ένδειξη «πένθους» για τα θύματα του Κομμουνισμού και του Ναζισμού.
Σε κοινή σημερινή δήλωση του πρώτου Αντιπροέδρου κ. Τίμερμανς και της επιτρόπου κ. Γιούροβα σχετικά με την Πανευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων αναφέρεται ότι «Πρέπει να συνεχίσουμε να διηγούμαστε την ιστορία όσων συνέβησαν στο παρελθόν της Ευρώπης, ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον».
Ακολουθεί ολόκληρη η δήλωση:
«Κάθε χρόνο την ημέρα αυτή, αποτίνουμε φόρο τιμής στα θύματα όλων των ολοκληρωτικών καθεστώτων και θυμόμαστε με θλίψη τις τρομερές επιπτώσεις του συμφώνου Μόλοτοφ-Ρίμπεντροπ, το οποίο υπογράφηκε στις 23 Αυγούστου 1939 από τη ναζιστική Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση. Το σύμφωνο βύθισε την Ευρώπη ακόμα βαθύτερα σε μια από τις σκοτεινότερες περιόδους της. Εκατομμύρια άνθρωποι δολοφονήθηκαν και γενιές Ευρωπαίων συμπολιτών μας σημαδεύτηκαν.
Έχουμε καθήκον να διατηρήσουμε τα ονόματα των εκατομμυρίων διωχθέντων και να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη τους. Ιδιαίτερα γιατί σήμερα, 79 χρόνια μετά, οι κοινές μας αξίες —η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τα θεμελιώδη δικαιώματα, το κράτος δικαίου και η δημοκρατία— αμφισβητούνται και πάλι από την εξτρεμιστική, εθνικιστική ρητορική του διχασμού.
Διαφυλάσσοντας και μεταδίδοντας τη μνήμη των φρικαλεοτήτων του παρελθόντος στην επόμενη γενιά των Ευρωπαίων, εμβολιαζόμαστε απέναντι σ’ αυτές έτσι ώστε να μην τις επαναλάβουμε, αλλά και θυμόμαστε τη σημασία που έχει η προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων κάθε Ευρωπαίου.
Πρέπει να συνεχίσουμε να διηγούμαστε την ιστορία όσων συνέβησαν στο παρελθόν της Ευρώπης, ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον.»
23 Αυγούστου | Πανευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων. ?️
Πρέπει να συνεχίσουμε να διηγούμαστε την ιστορία όσων συνέβησαν στο παρελθόν της Ευρώπης, ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον.https://t.co/w0qIlyhewu pic.twitter.com/j9INdGAfKw
— Ευρωπαϊκή Επιτροπή ?? (@EEAthina) August 23, 2018
